Nik Wouters & Sjoerd den Daas
Nik Wouters & Sjoerd den Daas
De Spelen van Tokio 2020 gaan vooral de geschiedenisboeken in als de Spelen in coronatijd. Terwijl de Japanners hadden gehoopt op de Spelen als recovery olympics, oftewel de spelen van het herstel. Daarmee wilde Japan aan de wereld laten zien dat het land - en vooral de regio Fukushima - de verwoestende tsunami van 2011 en de daaruit volgende kernramp te boven was.
"Het is jammer dat er zoveel aandacht naar corona gaat", zegt Yumiko Nishimoto. Ze startte het project Happy Road Net in Fukushima. Via dat project zijn er 13.000 kersenbomen langs route 6 geplant, de weg die dwars door het getroffen gebied loopt.
Het doel is om uiteindelijk 20.000 bomen te planten en het project op de Werelderfgoedlijst te krijgen. Ze hoopt dat toeristen van over de hele wereld dan iedere lente naar Fukushima komen om de bomen in bloei te zien en daarbij stil te staan bij de ramp.
"Het is corona, corona. Het herstel van Fukushima zou wereldwijd net zoveel aandacht moeten krijgen", aldus Nishimoto, die desondanks geniet van de Olympische Spelen. Op verschillende manieren wordt tijdens het evenement stilgestaan bij Fukushima. Zo zijn de bloemen die de sporters krijgen afkomstig uit de regio.
Het is bijna 10,5 jaar geleden dat de ramp plaatsvond en nog altijd is de regio de klap niet te boven. Een zeebeving zorgde voor een enorme tsunami, wat resulteerde in een grote ramp. Er vielen 19.747 doden en 122.000 huizen werden volledig verwoest. Nog altijd zijn er meer dan 2500 lichamen niet teruggevonden en zijn sommige gebieden ontoegankelijk.
Bijvoorbeeld in de stad Tomioka, waar naar schatting zo'n 20 procent nog altijd is afgesloten. Er staan ijzeren hekken voor gebouwen die inmiddels door de natuur zijn overgenomen. De overheid vindt die gebieden nog altijd niet veilig genoeg, al is de straling die er wordt gemeten relatief laag.
Het meest treffend is dat te zien op de weg in Tomioka die bekendstaat als de Sakura Lane. Aan de ene kant van de weg staan huizen die sinds begin dit jaar zijn vrijgegeven en waar de hekken voor de huizen zijn weggehaald. Aan de andere kant van de weg is het nog altijd verboden gebied en staan er ijzeren hekken voor de vervallen gebouwen.
Overal waar je rijdt, staan borden met daarop het stralingsniveau dat die dag is gemeten. Die moeten bezoekers geruststellen. Toch zijn veel mensen nog sceptisch over producten uit Fukushima, zegt Kinue Ishii, boerin in de zwaar getroffen stad Namie.
"Ik heb mijn vrienden in Tokio een keer producten uit de regio laten proeven", zegt Ishii. "Toen ze hoorden dat het uit Fukushima kwam, spuugden ze het meteen uit."
Vier jaar geleden werd Namie vrijgegeven. Voorheen had het het stadje 21.000 inwoners, maar veel mensen zijn nog niet teruggekeerd. "Ik wil niet dat Namie van de Japanse kaart verdwijnt, dat was mijn eerste gedachte", zegt ze. "Zodoende ben ik weer begonnen met het land verbouwen."
Dat was niet gemakkelijk. De grond van het land waarop ze verbouwt, is een paar jaar geleden helemaal weggegraven om te voorkomen dat die vervuild zou zijn. Daarvoor in de plaats is er grond uit de bergen gehaald waarop zij nu haar gewassen verbouwt.
Ishii verbouwt een muntsoort die onder meer gebruikt wordt in een chili-olie, te koop in de lokale winkel. Volgens de boerin zijn de producten die zij maakt uitzonderlijk veilig. Ze worden regelmatig op straling getest. "Ik ben de stralingsniveaus gaan meten", vertelt Ishii. "Ik merkte dat het niet in de muntplant zit die ik hier teel, en dat er hier in Namie dus meer verbouwd kan worden."
Hoop en trots
Stukje bij beetje wordt het oude leven in het getroffen gebied weer opgepakt. De Spelen hadden de regio een extra zetje moeten geven, bijvoorbeeld door bezoekers uit het buitenland naar de wedstrijden in de regio te trekken. "Door corona is het potentieel van deze Spelen van herstel niet bereikt", zegt William McMichael. De Canadees woont meer dan 15 jaar in Japan, is verbonden aan de Universiteit van Fukushima en startte het Hope Tourism-project, met als doel om meer toeristen naar de getroffen regio te halen.
"We hoopten dat mensen die naar ons zouden komen hun ervaringen weer door zouden vertellen", zegt McMichael. Vanwege corona zijn er nog altijd geen toeristen in het land welkom. "In dat opzicht is het niet gelukt, maar het feit dat er Olympische wedstrijden in Fukushima waren, zal voor altijd met trots worden meegenomen door inwoners hier", zegt McMichael. "We hopen dat mensen nu zien dat Fukushima niet gevaarlijk is. En dat ze bij hun volgende reis eraan denken en bij ons op bezoek komen."
"Je zou kunnen zeggen dat de 'Spelen van herstel' slechts een slogan was, maar wij hopen dat we van de Spelen die hier waren de komende jaren alsnog profijt gaan hebben."
