Drie kaasboeren, een groenteboer en een visboer. Op de markt in Sneek is er van de 52 kramen nog maar een handjevol over. "Het stelt steeds minder voor, de ene na de andere gaat hier weg", zegt een bezoeker.
Vroeger was het dringen voor de stalletjes, zeggen marktkooplui en klanten, maar tegenwoordig is het er rustig. En daar is Sneek niet uniek in. Overal in Nederland verdwijnen marktkramen. Vooral jongeren gaan veel minder naar de markt. Is het tij nog te keren?
Niet meer elke woensdag naar de markt
"De oudere generatie komt nog wel maar er komt geen aanwas meer", zegt de groenteman op de markt in Sneek. "De volgende generatie, dat is de pastageneratie. Die hebben niks op een markt te zoeken."
Marktspecialist Henk Gianotten beaamt dat jongeren de markt links laten liggen. "De maatschappij vergrijst dus er komen nog steeds ouderen naar de wijkmarkten, maar veel minder jongeren." Volgens hem zijn het eenzijdige aanbod, webshops en de concurrentie van goedkope supermarkten de belangrijkste oorzaken.
Ook speelt mee dat jongeren doordeweeks minder tijd hebben. "De arbeidsparticipatie is behoorlijk toegenomen. Onze moeders gingen waarschijnlijk nog elke donderdagmiddag of woensdagmiddag naar de markt, dat is nu niet meer het geval."
In Nederland zijn er zo'n duizend markten. De meeste houden stand, maar krimpen wel. Vooral op het gebied van textiel, schoenen en huishoudelijke artikelen verdwijnen er kramen.
Ook op de markten waar je de hele week terechtkan, loopt het aantal bezoekers terug. Kwamen op de Haagse Markt twintig jaar geleden dagelijks 35.000 mensen, nu zijn dat er nog zo'n 10.000. Bloemenverkoper Nel Kames lukt het nog om genoeg te verdienen, maar veel collega's hebben het zwaar. "Ik denk dat ze nu net de kosten terugverdienen, dus het is moeilijk voor ze. Dat weet ik wel zeker."
Lokaal en biologisch
Hoe kunnen markten zichzelf opnieuw uitvinden om wél jongeren te trekken? Voor Kames is duidelijk wat er nodig is: nieuwe ondernemers, nieuwe producten en plekken waar mensen kunnen ontspannen. "Nog meer terrasjes zodat mensen gezellig kunnen zitten. En meer diversiteit wat betreft kleding. Een naaister, bijvoorbeeld. Stel nou dat je ergens een jurk koopt en die is je net even te lang en dat je direct hier terechtkan om 'm korter te laten maken."
Ook marktexpert Gianotten denkt dat een groter, meer onderscheidend aanbod essentieel is. "Er kan op markten nog veel meer aan food toegevoegd worden. Denk aan lokaal, biologisch. Allerlei producten die de consument vandaag de dag wil hebben en die supermarkten ook lang niet altijd aanbieden."
Als markten zo'n omslag willen maken, is een meer zakelijke aanpak nodig, volgens Gianotten. "Nu bepaalt de gemeente de regels, terwijl die onvoldoende is ingesteld om zo'n markt ook commercieel te runnen, te promoten en te vernieuwen. Daarom is het goed als ondernemers die er zelf ideeën over hebben, dat zelf gaan doen."
Kruiden en cannelloni
Delft is een voorbeeld waar het roer succesvol is omgegooid. Toen vijf jaar geleden steeds meer kooplieden afhaakten, werd de markt verzelfstandigd en een marktmanager aangesteld. "Ik heb ervoor gezorgd dat er nieuwe ondernemers kwamen die andere producten aanboden", vertelt Paul Nijhuis, de marktmanager. "Denk vooral aan Italiaanse producten, pasta's, kruiden. Denk aan Surinaamse broodjes, denk aan cannelloni. Daar hebben we een nieuwe klantengroep mee aangeboord."
Nijhuis gaat nu ook in Sneek aan de slag. Samen met de gemeente werkt hij aan een plan om een nieuw en jonger publiek aan te trekken.
Een vaste klant van de markt in Sneek vreest dat het te laat is. "Als er nog een paar weggaan, weet ik niet of het vol te houden is. Men moest eigenlijk met zo'n instituut als de markt net zo zuinig zijn als met andere monumenten. Ik vind het cultureel erfgoed, eigenlijk."
