De controle op mensen die vanuit zeerhoogrisicolanden terugkeren naar Nederland, is allesbehalve waterdicht. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur. Zo is vaak helemaal niet duidelijk of mensen wel tien dagen in quarantaine gaan.
Landen met een zeer hoog risico zijn bijvoorbeeld India, Zuid-Afrika en heel Zuid-Amerika. Maar ook het Verenigd Koninkrijk, waar de besmettelijke deltavariant om zich heen grijpt.
Reizen van en naar die landen mag, maar onder strenge voorwaarden: reizigers moeten een negatieve PCR-test laten zien bij het betreden van het vliegtuig en bij aankomst in Nederland moeten ze tien dagen in quarantaine.
Vliegmaatschappijen die niet goed checken
De controle begint op Schiphol, waar mensen bij aankomst worden opgewacht door medewerkers van de GGD Kennemerland. Wie de juiste papieren niet laat zien, wordt genoteerd, maar mag wel doorlopen.
"Dat zijn per week 45 tot 46 afwijkingen", zegt Jelle Buijtendijk van GGD Kennemerland. "Dus dat is 3 op de 1000 passagiers waarbij we een afwijking constateren. Dat is op zich niet veel, maar het kan wel aanleiding genoeg zijn om de vliegtuigmaatschappijen erop te wijzen dat ze er beter op moeten letten."
De vliegmaatschappijen moeten mensen namelijk controleren bij het betreden van het vliegtuig. Wie op Schiphol geen juiste papieren kan overhandigen, is bij vertrek dus niet goed gecontroleerd.
Mensen met de verkeerde gegevens tegenhouden op de luchthaven, dat kan niet. "Wij zijn niet de douane, dus wij kunnen daar niet op letten. Wij hebben de opdracht gekregen om vooral de luchtvaartmaatschappijen te toetsen."
Selectie
De GGD registreert alle afwijkingen, maar maakt vervolgens op basis van een steekproef een selectie van 300 formulieren. Die worden doorgestuurd naar het speciale belcentrum.
Wie eenmaal thuis in quarantaine zit, kan gebeld worden door iemand van de ANWB. De organisatie, normaal voor auto's met pech, heeft de telefonische controle op zich genomen op verzoek van het ministerie van VWS. Maar tijdens de gesprekken wordt niet actief gevraagd of men wel echt thuiszit.
Deze mensen in quarantaine hadden een controle-telefoontje verwacht. "Ik kan zo ergens anders heen."
Alleen: wat als iemand zegt in quarantaine te zitten, terwijl het helemaal niet zo is? "Dat kun je nooit weten", zegt Marco Gonzales van de ANWB. "We letten dan bijvoorbeeld op opvallende omgevingsgeluiden. Daar openen we dan het gesprek over."
Dan zijn er nog veel mensen die de telefoon helemaal niet oppakken. "Het niet aannemen gebeurt in zo'n 30 procent van de gevallen", zegt Gonzales. "Dus dat is best wel veel."
'Niet waterdicht'
Het belteam van de ANWB probeert drie keer iemand te pakken te krijgen. Lukt het dan nog steeds niet, dan worden de gegevens doorgestuurd naar de gemeente. Daar kan het besluit vallen een boa te sturen. Blijkt de reiziger zich niet aan de quarantaineplicht te houden, dan kan een boete worden opgelegd van 339 euro.
Gonzales van de ANWB erkent dat het systeem lang niet alle 'quarantaine-ontduikers' eruit filtert. "Dit is niet waterdicht. Maar ik denk dat het binnen de mogelijkheden het meest haalbare is."
"Het is de keuze die op landelijk en politieniveau wordt gemaakt", zegt Jelle Buijtendijk van de GGD. "Wij voeren dat zo goed mogelijk uit, om het zo fijnmazig mogelijk te maken. Maar helemaal waterdicht is het niet."
