Dat jonge mensen via sociale media radicaliseren, is bekend. Maar niet vaak zijn mensen bereid te praten over hoe dat gebeurt. Nieuwsuur sprak met twee jongens die via Instagram en meme-accounts bij extreemrechts belandden. "Ik geloofde dat het witte ras werd uitgeroeid."
Extreemrechts gedachtegoed neemt online toe, een ontwikkeling waar veiligheidsdiensten zich zorgen over maken. Veel jonge mensen komen via bijvoorbeeld Instagram daarmee in aanraking.
Wanneer gaan we genocide uitvoeren?
De 21-jarige Julius zat een klein jaar in rechts-extremistische groepen. Een bericht als "Wanneer gaan we genocide uitvoeren", zoals Julius zelf schreef, was er eerder regel dan uitzondering. Het begon op Instagram. "Daar zag ik rechts-georiënteerde meme-accounts. Ik kwam steeds nieuwe tegen, die werden steeds extremer. Dan lees je zo'n post en krijg je een berichtje van iemand van 'Yo, ben je ook rechts?'."
In de groepen waarin Julius vervolgens terechtkwam werd veel extreemrechts materiaal gedeeld en stuurden de jongens elkaar foto's van zichzelf met airsoftwapens, die lijken op echte wapens. "Iedereen wil bewijzen hoe stoer of rechts hij is", zegt Julius. "Maar je hebt geen idee wat voor gevolgen eraan kunnen hangen." Zijn familie wist niet van zijn radicale denkbeelden. "Ik zei het soort dingen die ik in de groepen zei absoluut niet bij mijn familie."
Begin dit jaar stapte hij uit de groepen en meldde zich bij de politie. "Ik heb er bewust afstand van genomen", vertelt Julius. "Een maatschappelijk werker heeft me geholpen met het vinden van een baan en het meer focussen op mezelf."
Volgens Julius zijn de meest kwetsbare mensen gevoeliger voor radicalisering. "Toen ik ermee begon, zat ik niet op het beste punt in m'n leven. Ik werkte niet, had geen school, zat thuis met een uitkering. Dan is het verleidelijk je ergens bij aan te sluiten waar je je thuis voelt en geaccepteerd wordt."
Dat ervoer Daniël ook. Tussen zijn zestiende en negentiende was hij actief op de fora 4chan, 8chan, op Instagram en in mindere mate op Stormfront, een nazistisch forum. "Ik zat bijvoorbeeld in een groep op Instagram waarin we alleen maar grapjes maakten over het feit dat er een aanslag moest gebeuren. En dan zeg je: 'doe dat dan, doe dan'. Je denkt er gewoon niet bij na."
Zijn interesse in politiek kwam van huis uit. "Mijn ouders zijn allebei links. Daardoor ging ik me verdiepen in politiek via YouTube en daarna Instagram. Voor mij begon het met filmpjes over social justice warriors. Dan duik je er dieper in en voegen mensen je aan groepen toe."
Dat je samen met anderen zegt 'pak die gast gewoon aan'- ik ben er absoluut niet trots op.
"Via memes worden extreemrechtse ideeën herhaald", zegt hij. "In eerste instantie denken mensen: oh grapje. Maar als je alles steeds herhaalt, dan denken mensen: misschien is het wel zo. Er wordt gedaan alsof het allemaal niet serieus is, terwijl het superserieus is."
"Ik geloofde onder meer dat Joden geen bestaansrecht hebben, dat het witte ras wordt uitgeroeid", vertelt Daniël. "Het ging zover dat ik in 2019 overtuigd was van een rassenoorlog en het einde van onze beschaving. Dat ging ook wel gepaard met mijn mentale staat toen. Ik had last van een heftige depressie."
Daniël is nu zo'n anderhalf jaar uit alle groepen en schaamt zich voor zijn uitlatingen. "Ik heb het gevoel dat ik anderen heb opgeruid en door mijn acties indirect andere mensen enorm veel schade hebben opgelopen. Dat je samen met anderen zegt 'pak die gast gewoon aan'- ik ben er absoluut niet trots op."
