De ambassadeur van China in Nederland schreef deze week een stuk in een diplomatenblad. Daarin erkent hij dat China mensenrechten anders definieert dan de meeste westerse landen, maar benadrukt hij ook dat China de laatste jaren in de volgens hen "afvallige regio" Xinjang drie miljoen mensen uit de armoede haalde.
Naarmate de rol van China op het wereldtoneel groeit, stuit het land ook vaker op directe kritiek. En om die kritiek te pareren, grijpt Peking naar een aantal drukmiddelen. Waardoor het land bijvoorbeeld binnen de Verenigde Naties steeds vaker zijn zin krijgt. China-deskundige Moritz Rudolf, Sophie Richardson van Human Rights Watch en mensenrechtenactivist Thomas Rhoden leggen uit hoe het land dat doet.
1. Grote afvaardigingen
Toen China vijftig jaar geleden tot de VN toetrad, was het land nog straatarm en stelde het zich bescheiden op. Inmiddels is dat helemaal anders, zegt Moritz Rudolf. Hij doet onderzoek naar China en internationaal recht.
"China probeert haar invloed uit te breiden. Hun financiële en personele aandeel in de VN wordt steeds groter", vertelt hij. "Ze komen extreem goed voorbereid naar elke commissie of overleg. Als de Verenigde Staten twee mensen sturen, stuurt China er tien. Zeven daarvan gaan mee om aantekeningen te maken."
2. Van binnenuit het systeem veranderen
Een half jaar geleden werd China herkozen in de VN Mensenrechtenraad, ondanks felle kritiek op hun mensenrechtenschendingen. China stelt zich in de raad anders op dan de meeste landen. "Ze vinden bijvoorbeeld dat er eerst een bepaald niveau van economische welvaart moet zijn, en je dan pas kijkt naar bepaalde politieke rechten, zoals persvrijheid", zegt Sophie Richardson van Human Rights Watch.
Volgens critici probeert China haar macht binnen de VN uit te breiden, zodat ze het systeem van sancties van binnenuit kunnen ontmantelen. "In plaats van het te hebben over verantwoordelijkheid, willen zij 'de dialoog aangaan'", aldus Richardson. "Als dat ook de gang van zaken binnen de VN zou worden, moet je je voorstellen dat men niet langer probeert te bewijzen dat de leider van Noord-Korea zich juridisch schuldig maakt aan mensenrechtenschendingen, maar dat je daarover alleen 'in gesprek' gaat."
3. Financiële steun aan andere landen
In de Chinese strategie speelt ook de Nieuwe Zijderoute een rol. China heeft bij landen over de hele wereld grote investeringen gedaan in bijvoorbeeld havens en wegen. En het zijn nu juist die landen die veel geld hebben ontvangen, die China regelmatig steunen als het gaat om mensenrechtenkwesties.
Een voorbeeld is Griekenland. China heeft daar veel geld geïnvesteerd in de haven van Piraeus. Toen EU-leden met een resolutie het Chinese mensenrechtenbeleid bekritiseerden, steunde Griekenland die resolutie niet. "De reden was dat ze China 'niet onnodig op de kast wilden jagen'", vertelt Rudolf. "Het was dus duidelijk economisch gemotiveerd."
4. Uitleveringsverdragen
Een andere tactische zet zijn de uitleveringsverdragen die China met zo'n zestig landen sloot. Iemand die daar de praktische gevolgen van ondervindt, is de Deense Thomas Rhoden, oprichter van mensenrechtenorganisatie Danish China Critical Society. Hij hielp vorig jaar de bekende Hongkongse activist Ted Hui naar Europa vluchten.
"Ze stelden een justitieel onderzoek in dat nog loopt", vertelt Rhoden. Als hij Denemarken wil verlaten, moet hij nauw met de politie overleggen om te checken welke landen hij veilig kan bezoeken. "In sommige landen loop ik het risico om uitgeleverd te worden aan Hongkong of China. Thailand en de meeste Afrikaanse landen moet ik mijden, net als sommige landen in Zuid-Amerika en Azië die hechte banden met China hebben." China hoopt critici met de vele uitleveringsverdragen af te schrikken.
5. Boemerangeffect
Tot slot wordt vuur ook vaak met vuur bestreden. Twee VN-rapporteurs uitten onlangs hun zorgen over mensenrechten wereldwijd. "In hun rapporten stond wat kritiek op China, en ook op veel andere landen", vertelt Richardson. "De Chinese delegatie betichtte die rapporteurs toen van racisme."
Het zelfvertrouwen van China is door corona alleen maar groter geworden, stelt Rudolf. "China is zeker van haar zaak omdat het politiek stabiel is en economisch floreert, terwijl het Westen daarmee worstelt. Op politiek niveau zijn mensen er meer en meer van overtuigd dat het Westen uitgespeeld is."
Bekijk hier hoe Chinese beïnvloeding werkt in de Verenigde Staten, Europa en in Nederland:
