Het RIVM gaat in kaart brengen wat de impact is van de uitgestelde operaties vanwege coronazorg. Door de coronacrisis kan een groot deel van de reguliere zorg niet doorgaan. Dit is niet eerder op landelijke schaal onderzocht.
"We gaan de effecten proberen in te schatten van al die operaties die niet door hebben kunnen gaan", vertelt RIVM-onderzoeker Ardine de Wit. "Dat tellen we bij elkaar op om tot schattingen voor heel Nederland te komen."
Maanden wachten met pijn
Landelijk nemen de besmettingscijfers sinds deze maand langzaam af, maar de druk op de ziekenhuizen blijft onverminderd hoog. De bezetting op de intensive cares neemt zelfs toe, en de reguliere zorg wordt daarom verder afgeschaald.
Het kan wel twee jaar duren voor de zorgachterstanden zijn ingehaald, met alle mogelijke complicaties voor patiënten tot gevolg. Artsen zijn nog niet eens aan een inhaalslag begonnen.
"Als ik de rest van het jaar elke dag opereer, dan duurt het een jaar om het stuwmeer weg te werken", zegt chirurg Evert-Jan Boerma van het Zuyderland Ziekenhuis in Heerlen. "Orthopeden hebben meer dan duizend man op de wachtlijst staan. Dat zijn afschuwelijk lange wachtlijsten."
"We hebben mensen op de wachtlijst met liesbreuken, met pijn. Mensen met galstenen, met pijn in de buik, die kunnen niet naar hun werk. Zij moeten drie tot zes maanden langer wachten. Mensen die een knie- of heupoperatie nodig hebben: tot één jaar wachttijd."
Operatiekamers sluiten
Veel operatiekamers worden nu niet gebruikt omdat er te weinig bedden beschikbaar zijn voor patiënten om ná de operatie te herstellen. En veel OK-personeel moet bijspringen op de IC. Boerma: "We hebben normaal negentien operatiekamers. De afgelopen weken waren er daarvan drie dicht. En nu zijn er vijf gesloten. Met de oplopende getallen in het land, zal het aantal operatiekamers dat moet sluiten ook toenemen."
Chantalle Classen wacht bij het Zuyderland Ziekenhuis al maanden op een maagverkleiningsoperatie. Ze heeft een levensbedreigend hoge BMI. Het lange wachten begint zijn tol te eisen en dus belt ze elke week naar het ziekenhuis.
De wachtlijst in het Zuyderland Ziekenhuis is opgelopen tot 4500 ingrepen. David Jongen, bestuursvoorzitter: "Het zijn mensen die operaties nodig hebben, maar niet een levensbedreigende ziekte hebben."
De patiënten verslechteren zienderogen. "Op de polikliniek orthopedie komen steeds meer mensen in een rolstoel die eerst nog liepen of met een rekje kwamen", zegt Jongen. "We kunnen niet meer en we kunnen niet beter. We hebben nog te veel coronapatiënten in huis."
Niet kunnen slapen van de pijn
Op de planningsafdeling krijgen ze veel telefoontjes van patiënten die al lang wachten op een operatie. "Je hebt patiënten die niet meer kunnen slapen van de pijn", zegt een planner. Er zijn mensen die wachten op een urologische ingreep en die "twintig keer per nacht naar de wc moeten, en hier dan huilend bij ons aan de telefoon komen".
"De eerste coronagolf begrepen mensen dat ze moesten wachten", zegt een collega. "Maar nu vinden ze het steeds lastiger en worden ze vaker boos."
Ernstige complicaties
Jaarlijks worden in Nederland 1,2 miljoen operaties uitgevoerd. De beroepsvereniging van Anesthesiologen rekende uit dat vorig jaar honderdduizend van die operaties zijn uitgesteld. "We zijn inmiddels een aantal maanden verder, dus daar kunnen wel een aantal tienduizenden bij worden opgeteld", zegt voorzitter Caroline van der Marel. "Zolang het aantal covidpatiënten in de ziekenhuizen niet afneemt, kunnen we niet aan de inhaalslag beginnen."
Begin maart rekende het Elisabeth TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg uit wat de schade is van de uitgestelde reguliere zorg. Bij zeventig patiënten traden ernstige complicaties op, zeven van hen overleefden dat niet. Van andere ziekenhuizen is niet bekend hoeveel patiënten complicaties kregen of stierven door het lange wachten op een ingreep.
Ook het Zuyderland heeft dit nog niet berekend. "Maar we hebben wel incidenteel kankerpatiënten gehad waarvan de dokters zeiden: als we daar eerder bij waren geweest, dan waren er nu minder uitzaaiingen geweest", zegt bestuursvoorzitter Jongen.
Het RIVM heeft opdracht gekregen van het ministerie van Volksgezondheid om dat nu te onderzoeken. Volgens onderzoeker Ardine de Wit is dat niet eenvoudig. "Dan zou je van elk sterfgeval vorig jaar moeten kijken in hoeverre dat te maken zou kunnen hebben gehad met het uitstellen van zorg. Dat is heel speculatief."
Wél gaat het RIVM bekijken hoeveel gezonde levensjaren al die patiënten hebben verloren. "Als je bijvoorbeeld een jaar hebt moeten wachten op een knieoperatie en je kwaliteit van leven was 10% minder dan hij anders was geweest, dan tellen we 10 mensen die dat hebben gehad bij elkaar op."
Operaties op zaterdag
In het Zuyderland Ziekenhuis gaan ze vanaf deze week ook op zaterdag opereren, in drie of vier kamers. Een flinke uitdaging voor het al overbelaste personeel. Bestuursvoorzitter Jongen: "Het is op basis van vrijwilligheid. Personeel dat wil, kan extra komen werken en dan krijgen ze ook een financiële toeslag. Binnen twee jaar moeten we dan wel een heel eind zijn met het inhalen van de zorg."
