Gezondheidszorg, miljardeninvesteringen in de samenleving en meer bemoeienis van de overheid. Het gaat in de politiek - zeker dit jaar - bij uitstek over onderwerpen die passen bij 'links'. Maar daarvan profiteert nu vooral de VVD, en niet de drie linkse oppositiepartijen SP, GroenLinks en de PvdA.
Met de verkiezingen voor de deur worden dit weekend verschillende partijcongressen gehouden. Nieuwsuur spreekt met drie mensen die de linkse partijen goed kennen over de politieke keuzes van de afgelopen tijd en welke strategie ze de komende maanden moeten volgen.
Linkse leiders zijn te lief en meegaand en dat is mede de reden dat links niet van de grond komt, zegt Jurjen van den Bergh. De oud-spindoctor en oprichter van DeGoedeZaak vindt dat Jesse Klaver een inschattingsfout heeft gemaakt toen hij twee jaar terug zei niet aan scorebordpolitiek te willen doen. "Wat hij toen eigenlijk zei was dat hij de kabinetsbegrotingen toch wel ging steunen, waardoor het kabinet niet mee hoefde te bewegen naar hem toe."
Iedere partij die met Rutte heeft samengewerkt weet dat ze naar hun eigen vingers moeten kijken nadat je hem een hand hebt gegeven
Daarmee heeft Klaver het enthousiasme van zijn beweging verloren, denkt Van den Bergh. Daarvoor boekte Klaver een aantal successen. "En dan kan je nog veel meer doen, en dan schuif je toch weer aan bij het kabinet."
PvdA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer Mei Li Vos weet inmiddels ook dat er meer afstand van Rutte moet worden genomen. "Iedere partij die met Rutte heeft samengewerkt weet dat ze naar hun eigen vingers moeten kijken nadat je hem een hand geeft."
Samen tegen de VVD
Vlak voor het coronavirus het land op zijn kop zette, kwamen de drie linkse partijen samen om de aanval op de VVD in te zetten. "De onderwerpen liggen voor het oprapen, en toch lijkt op de een of andere manier alsof het kabinet de oppositiepartijen altijd een stap voor is", zegt Van den Bergh. "Dat is echt de frustratie van de afgelopen tien jaar geweest."
"Er wordt nu progressief beleid gevoerd, en je wil dat dat uitgevoerd wordt door mensen die er ook echt in geloven", zegt PvdA'er Mei Li Vos, die vorig jaar in de Tolhuistuin bij de aftrap van de linkse samenwerking was. "Rechtse partijen doen het nu omdat ze niet anders kunnen, maar ook in normale tijden is het goed om een sterke overheid te hebben die zorgt voor mensen, die niet wantrouwend is."
De SP worstelt al lang met zichzelf, en niet zozeer met politieke tegenstanders, zegt politicoloog Gerrit Voermans die vanuit het documentatiecentrum politieke partijen al decennia de SP volgt.
Coalitie rent gebouw uit
Volgens Voermans lukt het de SP niet goed om zich te onderscheiden op onderwerpen als migratie en integratie. En een ander belangrijke reden is volgens hem de politiek leider. "Ik denk dat Lilian Marijnissen het moeilijk heeft met doorgewinterde parlementariërs als Geert Wilders."
Als voorbeeld noemt Voermans een incident een half jaar geleden. Marijnissen wilde meer geld voor werknemers in de zorg. Het was de inmiddels beruchte avond waarop coalitieleden in allerijl de Kamer verlieten zodat er niet gestemd kon worden. Geert Wilders maakte zich er kwaad over en maakte er een groot punt van.
De coalitie vertrok in allerijl uit het Kamergebouw. Wilders reageerde woest
"Het opvallende was dat Geert Wilders daarmee een punt maakte dat ook van de PvdA, GroenLinks of de SP had kunnen zijn", zegt Van den Bergh. "Hij vond een moment om daar echt een probleem van te maken. En daar zit een deel van het antwoord."
Na drie jaar oppositievoeren tegen in hun ogen rechts beleid staan alledrie de linkse oppositiepartijen op verlies. Ze staan er beroerd voor, maar hopen allemaal op regeringsdeelname.
Geen best uitgangspunt, maar ook een uitgelezen kans. "Als ze nu niets doen, worden ze echt te klein", zegt Van den Bergh. "De drie leiders hebben echt wat te winnen. Lilian Marijnissen heeft de toeslagenaffaire als grote kans, Lilianne Ploumen kan als nieuwe leider de PvdA opnieuw leiden, en Jesse Klaver moet zorgen dat zijn magie als leider niet uitgewerkt raakt."
'Links moet elkaar goed vasthouden'
Dat betekent dat alledrie de partijen winst moeten behalen deze verkiezingen. En daarna komt een belangrijk punt, zegt Van den Bergh; de rijen gesloten houden. "Het is de noodzaak om eerst zelf groot te worden, maar koste wat het kost moeten ze zeggen: als je mij kiest krijg je er nog minstens een van die andere twee bij."
Eerder spraken PvdA en GroenLinks al uit dat ze niet zonder elkaar een nieuw kabinet willen vormen. GroenLinks-leider Jesse Klaver lijkt daar inmiddels ook van doordrongen. "Als we een les hebben geleerd is het wel dat de PvdA in 2012 alleen stond, dat D66 en GroenLinks elkaar niet wisten vast te houden in 2017 en het resultaat van beide is dat de VVD het beleid bepaalt. En ik denk dat niemand van links-progressief Nederland dat wil."