Vier doden, zeker 14 gewonde agenten en een grote deuk in de Amerikaanse democratie. De discussie over wie hiervoor verantwoordelijk is, barstte gelijk los nadat het Congresgebouw in Washington D.C. gisteren weer was veiliggesteld.
Voor oud-politiechef Terry Gainer is al duidelijk wie er schuld heeft. "De belangrijkste wetshandhavers zijn het hoofd van de Capitol Police en de Sergeants at Arms van de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. De verantwoordelijkheid ligt op hun bureau." Beide Sergeants at Arms zullen vertrekken, werd vandaag duidelijk.
Tussen 2002 en 2006 stond Gainer zelf aan het hoofd van de Capitol Police, de politiedienst van een paar duizend man belast met de bewaking van het Amerikaanse Congres. Daarna promoveerde hij tot Sergeant at Arms van de Senaat, waarmee hij onder meer verantwoordelijk werd voor de veiligheid in de Senaat. Dit was hij tot 2014.
"Als ik tijdens de bestorming de leiding zou hebben gehad, zou ik mij persoonlijk en professioneel verantwoordelijk voelen en zou ik aansprakelijk worden gehouden. Ik denk niet dat ik mijn baan nog lang had gehouden."
'Het leek onecht'
Gainer volgde de gebeurtenissen van gisteren met afgrijzen. "Ik was geschokt en heel teleurgesteld. Mijn maag draaide om. Ik had nooit gedacht dat ik zoiets zou zien gebeuren bij het Capitool, dat het gebouw zou worden binnengedrongen. Ik heb zoveel tijd doorgebracht in de Senaat. De betogers die daar op het podium zaten, dat leek onecht."
De politie heeft onderschat dat Trump dit geweld kon aanwakkeren.
De veiligheidsdiensten hebben grote fouten gemaakt, zegt Gainer. "Mijn opvolgers hebben hun eigen vermogen om veel mensen te controleren, overschat. En ze hebben de omvang, de woede en de gewelddadigheid van de menigte, onderschat. Ook hebben ze onderschat dat de president een lucifer in een kruitvat kon gooien en dit soort geweld bij zijn aanhangers kon aanwakkeren."
Gainer vermoedt dat de politieleiding sneller om versterking hadden kunnen vragen toen Trump-aanhangers de heuvel van het Capitool opliepen. "Uitgezocht moet worden of ze daar wel om hebben gevraagd en hoe lang het duurde voordat de extra hulp van de lokale politie, kwam. Toen die uiteindelijke reageerde, waren ze er in grote hoeveelheden en konden ze samen met de Capitol Police het gebouw onder controle brengen."
'Schieten zou fout zijn geweest'
De oud-politiechef legt geen schuld bij individuele agenten. Er klinkt kritiek dat zij te voorzichtig optraden tegen gewelddadige binnendringers. "We kunnen niet verwachten of willen dat de politie gaat schieten op mensen die de trappen opstormen en ruiten ingooien. Er zijn andere middelen om de controle terug te krijgen."
Volgens Gainer werden de agenten overrompeld. "Vooral de mannen die buiten stonden bij het hek, dat sowieso weinig bescherming bood, konden niks doen tegen de menigte die naar binnen wilde. Ze wilden de-escaleren tot er hulp kwam. Helaas gaf dit de betogers de mogelijkheid om de controle over de trappen en het balkon van het Capitool te krijgen."
"Ik ben overtuigd dat ze deden wat ze moesten doen. Soms trokken ze zich terug terwijl ze wettelijk gezien dodelijk geweld hadden mogen gebruiken, maar dat zou niet de juiste keuze zijn geweest."
Milder dan tijdens BLM-protest?
Ook zijn er vragen over de inzet van de Nationale Garde. Die zou te mager zijn geweest, zeker vergeleken met de inzet van reservisten in militaire uitrusting op de trappen van het Capitool tijdens de Black Lives Matters-demonstraties vorig jaar. Gainer noemt dit terechte vragen, maar vindt het te vroeg voor een goed antwoord.
"Het is altijd lastig om ruimte te bieden aan mensen die willen demonsteren en tegelijkertijd de controle te houden over de kleine groep mensen die dingen wil verbranden, geweld gebruiken, ramen breken. Dat is wereldwijd een uitdaging voor de politie."
