De bestorming van het Capitool wordt in de VS een rampzalige fout van de veiligheidsdiensten genoemd. Het parlementsgebouw heeft een eigen politiedepartement met 2000 agenten, het stadsbestuur wist dat het protest uit de hand kon lopen - en toch lukte het demonstranten om zich een weg naar binnen te knokken.
'Gewoon overrompeld'
"De Capitol Police was niet voorbereid op wat hier ging gebeuren en dat is toch echt verrassend", zegt correspondent Lucas Waagmeester. Er waren vooraf bijvoorbeeld geen grote barricades geplaatst rondom het gebouw. "Mensen konden zo doorlopen naar de deuren en daarbinnen stond ook maar weinig bewaking. Die werd gewoon overrompeld, dat is gewoon gek."
Video's op sociale media geven een uiteenlopende beeld. Op sommige beelden is te zien dat de politie bij dranghekken voor het pand op de vuist gaat met relschoppers:
Bij andere video's op Twitter lijkt het juist alsof agenten de mensenmassa zonder slag of stoot doorlaten naar het Capitool:
"Het is alsof ik kijk naar een waargebeurde horrorfilm", zegt Kim Dine, van 2012 tot 2016 chef van de Capitol Police, tegen The Washington Post. Hij is verbaasd dat de politie de mensenmassa zo dichtbij het gebouw liet komen. "We trainen en bereiden ons elke dag voor om dit niet te laten gebeuren. Hoe dit mogelijk is, daar kom ik niet achter."
Vier mensen kwamen bij de onlusten om het leven. Een vrouw die het Capitool was binnengedrongen werd neergeschoten door veiligheidsdiensten en overleed aan haar verwondingen. Nog eens drie anderen kwamen door nog onduidelijke, medische redenen om het leven. Volgens de laatste gegevens zijn er 52 mensen gearresteerd.
'Veel te weinig politie'
De foto's en video's van demonstranten die het gebouw overnemen zijn onwerkelijk volgens VS-deskundige Victor Vlam. "Het toont het falen van de veiligheidsdiensten. Want dit hadden ze echt veel beter kunnen voorkomen en er was veel te weinig politie."
Op sociale media is ook verontwaardiging over een agent die op de foto ging met een demonstrant. Als het om zwarte demonstranten was gegaan, zouden ze op een heel andere manier zijn aangepakt, stelt Craig Melvin van de Trump-kritische nieuwszender MSNBC.
Het politiedepartement heeft nog niet gereageerd op de kritiek. Volgens anonieme bronnen speelt een tekort aan personeel vanwege corona een rol bij de onderbezetting.
Een deel van de agenten bij het parlementsgebouw had geen speciale uitrusting aan voor het geval dat het tot rellen zou komen. Ook dat roept vragen op, want de lokale autoriteiten gingen vooraf al uit van confrontaties tussen extreemrechtse en radicaal linkse activisten.
Waar was de Nationale Garde?
De kritiek richt zich ook op de rol van de Nationale Garde. Op voorhand waren er 340 leden van die reservestrijdkrachten ingezet. Die waren ongewapend en volgens Amerikaanse media voornamelijk ingezet om het verkeer te regelen en checkpoints te bemannen. Dat is een groot contrast met de Black Lives Matters-demonstraties vorig jaar, toen de Nationale Garde in militaire uitrusting op de trappen van het Capitool stond.
Pas nadat Trumpaanhangers het Capitool waren binnendrongen, werden nog eens ruim duizend manschappen ingezet om de orde te herstellen:
The New York Times schrijft op basis van bronnen dat vicepresident Pence uiteindelijk hiertoe het bevel heeft gegeven. Het is onduidelijk waarom president Trump, als opperste bevelhebber, dit niet zou hebben gedaan. Volgens een anonieme functionaris heeft Trump het verzoek van de politie om de Nationale Garde in te zetten tegengehouden.
"Laten we naar het Capitool lopen", zei de president in zijn toespraak aan de demonstranten. De grote demonstratie was gericht tegen de ongefundeerde claim van Trump dat er op grote schaal verkiezingsfraude is gepleegd.
"Trump had zijn aanhangers vooraf opgeroepen te komen en had ook gezegd 'dat het er wild aan toe zal gaan'. Er hing dus al een stemming van: we gaan flink rel trappen in Washington. Als Trump vervolgens gaat speechen, weet je als politie dat het flink uit de hand kan lopen."
Ontslagen op komst
Het kan niet anders dan dat er hoge functionarissen ontslagen worden, zegt het Democratische Lid van het Huis van Afgevaardigden Tim Ryan. Hij is de voorzitter van de commissie die over het budget van de Capitol Police gaat, wat jaarlijks zo'n 460 miljoen dollar is.
"Niemand zou zo dichtbij het gebouw moeten kunnen komen. Je mag redelijkerwijs in de buurt zijn om te kunnen protesteren en je punt duidelijk te maken. Maar niemand mag op het Capitol Plaza staan, laat staan op de trappen of het gebouw betreden. Dat is een illegale daad."
