Pepijn Nagtzaam
Pepijn Nagtzaam
Het is de week van de waarheid voor de toekomstige relatie tussen de EU en het VK. En ja, dat is over de brexit al wel vaker gezegd, maar het is toch echt (alweer) zo. We zetten op een rij waar de onderhandelingen nu nog op hangen en waar het heen gaat.
Voor het einde van volgende week moeten de EU en het VK afspreken hoe ze in de toekomst met elkaar omgaan en handelen. Als dat niet lukt, is er te weinig tijd om voor het einde van het jaar een deal af te ronden.
Waarom gaat het eigenlijk nog over brexit?
De Britten hebben de Europese Unie feitelijk al verlaten, op 31 januari van dit jaar. Op dat moment startte een overgangsperiode waarin er weinig veranderde voor gewone mensen en bedrijven. Vanaf middernacht op 31 december verandert er wel degelijk iets, want dan loopt die overgangsperiode af.
Dan treden de regels van de Wereldhandelsorganisatie in werking. Dat zal zorgen voor extra belastingen en douanecontroles voor Britse goederen die naar de EU komen. Ook worden er lange vertragingen op snelwegen en in de havens verwacht, door grote administratieve druk. Britse bedrijven mogen niet zomaar meer zaken doen in de EU. Voor beide partijen geen gewenste uitkomst, dus wordt er nog onderhandeld.
Vier pijnpunten
Over best veel van de zaken die in een zogenoemd vrijhandelsakkoord geregeld worden, zijn de EU en het VK het eens, vertelt Rem Korteweg, brexitspecialist bij Instituut Clingendael. Maar er zijn nog vier grote pijnpunten waar de partijen het deze week over eens moeten worden.
Het belangrijkste punt is het gelijke speelveld, waarbij iedereen die handelt in de interne markt van de EU zich aan dezelfde regels moet houden. "Dat is voor het VK een politiek onderwerp, voor de EU een economisch onderwerp", zegt Korteweg. "De EU is bang voor een Singapore aan de Thames, een zelfstandige staat met laksere regels, waardoor de interne markt in gevaar wordt gebracht. Maar de Britten wíllen juist kunnen afwijken van de EU-regels."
Wat doet Johnson?
De grootste vraag is - al maanden - wat premier Boris Johnson eigenlijk wil, zegt brexitspecialist Rem Korteweg. Politiek gezien zit hij in een onmogelijke positie. "Hij moet zijn afweging aan zijn achterban kunnen verkopen", zegt Korteweg. "Die is al kritisch op hem, om hoe hij de lockdown en corona heeft aangepakt. Als hij toegeeft, is dat politiek gevaarlijk voor hem."
"Het is kiezen tussen twee kwaden", zegt Korteweg. "Daardoor is het fundamenteel onzeker tot het laatste moment. De EU zal blijven dooronderhandelen tot het gaatje, tot het niet meer kan, maar er is een limiet", zegt hij.
Wantrouwen en extreem hoge tijdsdruk
Korteweg benadrukt dat het unieke onderhandelingen zijn. "Normaal wordt er onderhandeld om handelsbelemmeringen weg te nemen, nu worden ze juist geïntroduceerd. Normaal onderhandel je naar elkaar toe, in plaats van van elkaar weg. Daarnaast vinden deze gesprekken plaats in een sfeer van wantrouwen, onder extreem hoge tijdsdruk."
En ook áls er een akkoord wordt gesloten, dan is dat een "flinterdunne" deal, zegt Korteweg. "Ten opzichte van de huidige situatie is alles economisch schadelijker voor beide partijen. Dus niemand is echt blij. Behalve als er geen deal komt, dan kost het nog meer geld."
