Anke Truijen
politiek verslaggever
Anke Truijen
politiek verslaggever
Er blijkt politiek steeds meer draagvlak te zijn om het minimumloon te verhogen. Niet alleen linkse partijen zijn voorstander van het plan, ook het CDA is voor en zelfs de VVD geeft aan een verhoging van het minimumloon bespreekbaar te vinden, zo blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur.
"Er rust geen taboe op. Zolang werken blijft lonen vinden we alles bespreekbaar", zegt VVD-Kamerlid Judith Tielen. "We hebben nu allemaal toeslagen en kortingen geregeld voor als iemand met een laagbetaalde baan moeilijk kan rondkomen, maar ik kan me voorstellen dat we weer eens naar het hele plaatje gaan kijken."
Met de verkiezingen in het vooruitzicht zijn partijen aan het rekenen geslagen: hoe kan je van een minimumloon of uitkering fatsoenlijk rondkomen zonder de wirwar van allerlei toeslagen? Partijen verwachten hierover een flinke discussie tijdens de formatie. Over het verhogen van het minimumloon en het op de schop nemen van het toeslagensysteem lijkt er nu brede overeenstemming te zijn. Maar over het verhogen van de uitkeringen is nog veel verdeeldheid.
Tienduizenden mensen komen niet rond
Het wettelijk minimumloon voor 21 jaar en ouder is nu 1680 euro bruto per maand voor een volledige werkweek. Dat komt neer op minder dan 10 euro per uur. Onder andere Partij van de Arbeid, GroenLinks, SP, D66 en het CDA schrijven in hun verkiezingsprogramma's het minimumloon te willen verhogen. De SP heeft recent een wetsvoorstel gedaan om het wettelijk minimumloon fors te verhogen.
De PvdA wil de komende jaren, stapsgewijs, het minimumloon laten stijgen naar 14 euro per uur. D66 wil het minimumloon verhogen met 10 procent of meer. Dat zou neerkomen op 1 à 2 euro extra per uur.
Het Nibud (voluit het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) noemt het verstandig dat er in Den Haag steeds meer stemmen opgaan om het minimumloon te verhogen. Zij zien dat tienduizenden mensen met een minimumloon structureel elke maand geld tekort komen en daardoor niet of nauwelijks deelnemen aan de maatschappij.
Dat beeld komt naar voren uit een onderzoek dat het Nibud recent heeft afgerond. Het instituut heeft daarvoor de afgelopen vijf jaar het minimumbeleid van tachtig gemeenten bekeken. Daaruit blijkt dat een aantal groepen structureel niet rondkomt. Zelfs al vragen ze alle voorzieningen en toeslagen aan.
Nibud-directeur Arjan Vliegenthart vindt dat de overheid actie moet ondernemen voor deze groepen die elke maand grote moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. "Met het bestaansminimum moet je rond kunnen komen, dat is het huiswerk voor deze regering en de komende regering."
Uitkeringen loskoppelen van minimumloon?
Dat het minimumloon omhoog moet, daar lijken de eerder genoemde partijen het dus over eens. Maar die verhoging heeft ook gevolgen voor uitkeringen. Die zijn namelijk gekoppeld aan het minimumloon en stijgen dus in principe mee. En daar zijn de partijen het nog niet over eens.
Zo wil de VVD de uitkeringen niet laten meestijgen. Kamerlid Tielen legt uit dat werken moet lonen. De VVD vindt dat mensen er echt op vooruit moeten gaan als ze werken ten opzichte van een uitkering. Het VVD zou daarom voorstellen om het minimumloon los te koppelen van de bijstandsuitkering.
Voor de PvdA is de koppeling juist een hard punt, zegt Kamerlid Gijs van Dijk. "Wij willen dat mensen in de bijstand en AOW kunnen meeprofiteren van die stijging." D66 wil ook de uitkeringen mee laten stijgen, maar kiest voor een andere combinatie. "Wij verhogen de uitkeringen met 5 procent en het minimumloon met 10 procent", zegt Kamerlid Steven van Weyenberg.
Het ingewikkelde toeslagensysteem aanpakken
D66 vindt dat het verhogen van het minimumloon moet worden gebruikt om het toeslagensysteem aan te pakken. De partij wil het liefst alle toeslagen afschaffen en onder andere vervangen met belastingkortingen.
Ook de andere partijen willen de ingewikkelde administratieve rompslomp van huur-, zorg- en kinderopvangtoeslagen aanpakken. "Wij willen van die toeslagen af", zegt PvdA'er Van Dijk. "Dat kan ook als je het minimumloon verhoogt en de uitkeringen laat meestijgen."
D66 heeft eerder met ChristenUnie een voorstel geschreven om op zoek te gaan naar varianten waarbij het toeslagenstelsel verdwijnt. Dat wordt binnenkort in de Tweede Kamer besproken. "We zeggen allemaal in de politiek dat we het willen, laten we dan ook samenwerken om dat voor elkaar te krijgen", zegt Van Weyenberg.
Het VVD-verkiezingsprogramma wordt volgende week gepresenteerd. Kamerlid Tielen vindt dat de discussie over minimumloon en toeslagen moet terugkomen op de formatietafel. "Op dit moment zijn werkgevers vooral heel erg bezig om te zorgen dat ze überhaupt hun personeel kunnen betalen. Dus dit is niet het goede moment."
