Elkaar in levenden lijve ontmoeten, met elkaar in discussie gaan en het gevoel hebben dat je erbij hoort. Het is volgens Geert ten Dam, bestuursvoorzitter van de Universiteit van Amsterdam (UvA), essentieel voor studenten in het hoger onderwijs. Maar met de huidige coronaregels is fysiek onderwijs grotendeels onmogelijk.
Daarom roept zij het kabinet dringend op om het Outbreak Management Team, de belangrijkste corona-adviseurs, te laten onderzoeken of er binnen de veiligheidsgrenzen niet meer fysiek onderwijs mogelijk is. De universiteitenvereniging VSNU en de Vereniging Hogescholen ondersteunen haar oproep.
70-90 procent digitaal
Middelbare scholieren krijgen alweer klassikaal les, maar in het hoger onderwijs geldt nog de 1,5 meter-regel. Daardoor hebben de onderwijsinstellingen een veel kleiner deel van hun gebouwen beschikbaar. Op dit moment is naar schatting 70 tot 90 procent van het hoger onderwijs digitaal.
Volgens Ten Dam is dat een ramp. "Iedereen werkt hard om het zo goed mogelijk te organiseren, maar hoger onderwijs kan niet zonder elkaar te treffen."
"Zou het aantal studenten in een werkgroep onder bepaalde voorwaarden niet opgehoogd kunnen worden naar 30, net als bij de middelbare studenten?" Ze doet een heel dringend beroep op het OMT om te kijken waar nog ruimte zit.
Het lijkt net of ik niet echt ben gaan studeren.
De meeste hoge scholen en universiteiten proberen eerstejaarsstudenten voorrang te geven voor lessen in de gebouwen. Maar dat lukt niet overal.
Maxime van Laar is eerstejaarsstudent Bedrijfskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en heeft dit nieuwe studiejaar nog geen enkele fysieke les gehad. "Mijn leven speelt zich nu grotendeels af op mijn slaapkamer. Het lijkt net of ik niet echt ben gaan studeren. Ik ken nog niemand van mijn opleiding en het is heel moeilijk om elkaar via het beeld te leren kennen."
De VU zegt dat door de coronamaatregelen elke dag nog 7500 studenten naar de universiteit kunnen komen. Onderwijs dat lastig online gegeven kan worden, krijgt voorrang. Bij de populaire opleiding Bedrijfskunde wordt een groot deel van de lessen online gehouden.
Studie-uitval
Geert ten Dam is naast voorzitter van de UvA ook hoogleraar onderwijskunde en maakt zich zorgen om een mogelijke toename in studie-uitval. "We weten uit onderzoek dat de sterkste voorspeller van voortijdig studieverlaten een gebrek aan sociale en academische integratie is. En dan gaat het over: voel je je onderdeel van de studentengroep? Hoor je erbij? Vind je aansluiting bij de studenten en de docenten? Durf je vragen te stellen?" Dit soort zaken regel je volgens Ten Dam niet online.
De Onderwijsraad schreef in juni in een advies aan het kabinet dat ook "de sociale kant van de school en universiteit belangrijk zijn voor effectief onderwijs." Volgens de raad is de pedagogische band tussen docent en student en het contact met medestudenten cruciaal.
Angst en somberheid
Het onderwijs op afstand leidt bij een deel van de studenten ook tot motivatieproblemen en psychische klachten. In een enquête uit april meldde ongeveer de helft van de studenten klachten als somberheid, eenzaamheid en angst. Veertig procent van de studenten zei dat het thuis studeren ze niet goed afgaat. Studenten die alleen wonen hadden het meeste last van angst en eenzaamheid, en ze piekeren meer.
Student Taal- en Cultuurstudies Mirjam woont alleen en kreeg vorig jaar last van mentale klachten toen ze haar hele studie aan de Universiteit Utrecht online moest volgen. "Ik begon me eenzamer te voelen en het ging eigenlijk steeds slechter. Uiteindelijk kreeg ik een toename van angstklachten en een mate van somberheid die ik daarvoor nooit heb ervaren."
Het ministerie van Onderwijs laat in een reactie weten de zorgen over studie-uitval en het welzijn van studenten te delen en de oproep te begrijpen. Maar een woordvoerder wijst ook op de toenemende besmettingen onder jongeren en daarom de noodzaak om de huidige maatregelen te blijven volgen. "Zodra er signalen zijn dat er meer mogelijk zou kunnen zijn, vragen we uiteraard meteen een nieuw advies aan het OMT. Ook wij willen zo snel als mogelijk weer fysiek onderwijs kunnen organiseren."
