De Europese Unie reageert 'verdeeld, gebrekkig en niet efficiënt' op de ontwikkelingen in Wit-Rusland. Dat zegt de Litouwse minister van Buitenlandse Zaken Linas Linkevicius in een gesprek met Nieuwsuur. Volgens hem laat Europa zo het initiatief bij Rusland. "Als we echt zeggen dat Europese waarden belangrijk zijn, dan moeten we daarop reageren."
Litouwen heeft de afgelopen weken aan zeker vijftig Wit-Russen een visum gegeven. De bekendste is oppositieleider Svetlana Tichanovskaja. Zij kreeg eerder dit jaar al een visum en bracht haar kinderen in juli in veiligheid. Onder druk is ze vlak na de verkiezingen naar Vilnius vertrokken. Nieuwsuur sprak maandag uitgebreid met Tichanovskaja.
Inmiddels zijn ook verschillende medewerkers van Tichanovskaja naar Vilnius gekomen om het verzet vanuit de Litouwse hoofdstad aan te sturen. Minister Linkevicius: "We interveniëren niet, maar we helpen degenen die gevaar lopen. Wij hebben een speciale interesse. Wit-Rusland ligt op dertig kilometer van onze hoofdstad. Dat is ook de buitengrens van de Europese Unie."
Dj's vast om draaien oppositielied
Ook de twee dj's die op een overheidsbijeenkomst het strijdlied van de oppositie draaiden, zijn naar Vilnius gevlucht. Dat strijdlied komt uit de jaren 80 en is van rocklegende Viktor Tsoj.
Het lied heet Ik wil verandering. "Onze harten eisen verandering. Onze ogen eisen verandering. In ons gelach en in onze tranen en de polsslag van onze aderen: verandering! We wachten op verandering!"
De afgelopen tijd werd dit lied op talloze anti-overheidsdemonstraties gedraaid. De twee dj's werden veroordeeld tot een gevangenisstraf van tien dagen, maar ook daarna werden ze nog ondervraagd door de veiligheidsdiensten, zegt dj Kirill Galanov.
Mensen werden zo hard geslagen dat ik verbaasd was dat ze nog konden lopen.
"Na al het geweld op straat beseffen de mensen: het was misschien niet je vriend of je zoon, of ook niet jijzelf. Maar dat was slechts toeval. Het had ook jou kunnen overkomen", zegt Kirill Galanov. Galanov was in de gevangenis getuige van de mishandeling van mannen die tijdens de demonstraties na de verkiezingen werden opgepakt.
"Mensen werden zo hard geslagen dat ik verbaasd was dat ze nog konden lopen", zegt Galanov. "Niet omdat ze niet gehoorzaamden, want ze zaten op de knieën, het hoofd gebogen en de handen tegen de muur."
Inreisverbod voor Loekasjenko
Minister Linas Linkevicius noemt de demonstranten "extreem moedige mensen". Omdat Europa nog steeds geen definitief besluit heeft genomen over de sancties, hebben de drie Baltische landen eerder deze week zelf al een inreisverbod afgekondigd tegen hoge Wit-Russische leiders, onder wie president Loekasjenko.
In een reactie zei Aleksandr Loekasjenko dat hij tegenmaatregelen overweegt. "Hij reageert desperaat en soms niet logisch", zegt minister Linas Linkevicius. "Maar hij moet voorzichtig zijn. Het gaat economisch heel slecht met Wit-Rusland. We zullen zien wat hij doet, maar we veranderen onze positie niet."
In Litouwen volgen ze de ontwikkelingen op de voet, toch was ook Linas Linkevicius verrast door het massale verzet. "In het verleden waren de protesten nooit groot, er waren dissidenten, maar die waren niet georganiseerd."
Rusland heeft in het conflict de kant gekozen van Aleksandr Loekasjenko. Linkevicius is kritisch over de opstelling van Rusland, zegt hij. "Rusland speelt een negatieve rol. Ze managen niet het probleem, maar creëren het en zo worden ze partij in het conflict."
Rusland gaat door omdat ze denken dat wij verdeeld zullen zijn, niet doortastend - zoals gebruikelijk.
Europa weet daar volgens de minister niet op te reageren. "Europa is niet consistent. We reageren heel fel, maar gaan heel snel weer door tot de orde van de dag. Dat is verkeerd, want als zij een agressieve buitenlandse politiek voeren en de prijs daarvan is niet hoog, dan herhalen ze dat."
De minister verwijst naar de conflicten in Georgië, Oekraïne en Moldavië, waar Rusland militair heeft ingegrepen. "Ze gaan door omdat ze denken dat wij verdeeld zullen zijn, niet doortastend - zoals gewoonlijk. Dat onze maatregelen gebrekkig en niet efficiënt zullen zijn om veranderingen af te dwingen. En tot nu toe bleken die aannames correct."
Hij benadrukt dat het protest in Wit-Rusland helemaal niet tegen Rusland gericht is. "Ik geloof dat deze beweging ook goed voor Rusland kan zijn. En deze mensen zullen zich herinneren wie ze gesteund heeft. Je moet ze serieus nemen, het zijn geen zatlappen."
