Bijna zevenduizend betogers tegen het regime in Wit-Rusland zijn de afgelopen dagen opgepakt. Ruim duizend van hen werden na aandringen van de EU weer vrijgelaten en zij vertellen verhalen over zware mishandelingen.
Onder hen de Russische journalist Nikita Telizjenko. Hij deed verslag van de protesten toen hij maandag werd opgepakt. Terug in Rusland spreekt hij met Nieuwsuur. "We moesten met 20, 30 man in een cel voor twee personen. Het ventilatieraam was met opzet dichtgesmeerd, dus je kon er niet ademhalen. Mensen vielen flauw."
'Een agent filmde het en vond het prachtig'
De mishandelingen begonnen al in het arrestantenbusje, vertelt Telizjenko. "Je handen moesten achter je hoofd en je mocht niet opkijken. Bij elke kuil wankelde je. En als je dan op een stoel leunde, want we moesten op de grond zitten, kreeg je heel harde klappen."
"Het was vernederend. Mensen kermden van de pijn. De een verloor het bewustzijn, de ander deed het in z'n broek."
De arrestanten werden gedwongen het Wit-Russiche volkslied te zingen. "Stel je maar voor, op volle snelheid rijden met je handen achter je hoofd en dan zingen. Als je de tekst niet kent of je wilt niet, krijg je er weer flink van langs. Iemand van de politie filmde dat ook nog met z'n telefoon. Zij vonden het prachtig."
"Ze zeiden: 'We zijn gewapend, als je opstaat omdat je benen slapen, kunnen we je neerschieten'. Iedereen was bang en niemand begreep wat er gebeurde."
Gebroken benen
Veel van de verhalen en beelden van mishandelde betogers kwamen naar buiten via Nexta (spreek uit: nechta), een kanaal dat via de app Telegram nieuws verspreidt. "In de gevangenissen is het de hel", zegt Nexta-hoofdredacteur Roman Protasevitsj tegen Nieuwsuur. "Er zijn verhalen over martelingen. Mensen die met gebroken benen weer naar buiten zijn gekomen."
Op de foto's hieronder tonen vrijgelaten betogers hun verwondingen. De beelden zijn via Nexta verspreid:
De Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko controleert en censureert de meeste media in zijn land, maar Nexta blijft via Telegram non-stop beelden en verhalen verspreiden die mensen zelf opsturen. Het kanaal is met bijna twee miljoen volgers tijdens de protesten een belangrijke bron van informatie voor veel Wit-Russen.
Zelfs tijdens de driedaagse internet-lockdown van afgelopen week bleef het kanaal online. "Alleen Telegram werkte nog, weliswaar met problemen, maar het werkte", zegt Protasevitsj. "En zo heeft de regering Nexta dus zelf het belangrijkste platform gemaakt voor nieuws over de demonstraties."
Protasevitsj krijgt ook veel heftig materiaal binnen van de protesten zelf, waarbij de oproerpolitie keihard ingrijpt. "De afgelopen dagen was het echt afschuwelijk. Denk aan zwaarbewapende troepen die granaten gooien en schieten op mensen die protesteren tegen de verkiezingsuitslag."
Daarnaast kreeg Nexta beelden binnen van gewelddadige arrestaties:
Het zeer hardhandige optreden zal de protesten niet stoppen, denkt journalist Telizjenko. Het werkt juist averechts. "De mensen worden bozer, ze haten de veiligheidstroepen. Mensen beseffen beseffen dat wat er nu in Minsk gebeurt fascistische methoden zijn die niet thuishoren in een normaal land."
"In deze confrontatie is geen weg terug. Ik denk dat ook de troepen snappen dat zij onwettig handelen. Ze zijn gedesoriënteerd, kennen dit niet en weten niet wat ze moeten doen."
Nexta verhuisd naar Warschau
Nexta-hoofdredacteur Protasevitsj heeft Minsk inmiddels ontvlucht en werkt nu vanuit het Poolse Warschau. Hij merkte dat er in Wit-Rusland steeds meer druk op hem en zijn drie mede-beheerders werd uitgeoefend door de regering.
"Een teamlid werd bijvoorbeeld aangehouden bij de grens omdat hij zogenaamd marihuana op zak had. Dat was gewoon in zijn zak gestopt. Vervolgens verschenen er speciale agenten in de buurt van mijn huis. Dat was voor mij reden om te verhuizen."
Vanuit Warshau werkt hij nu dag en nacht aan Nexta. "Ik maak dagen van soms wel twintig uur, dus ik ben best wel moe. Maar ik voel me heel erg verantwoordelijk voor wat er nu in Wit-Rusland gebeurt. Het is nu heel erg belangrijk om wereldwijd het nieuws te verspreiden over wat er in mijn land aan de hand is."
