Vandaag zijn er verkiezingen in Wit-Rusland. Maria Kolesnikova is een van de drie vrouwen die samen een einde proberen te maken aan het presidentschap van Loekasjenko, 'de laatste dictator van Europa'. Zij is ervan overtuigd dat de dictatuur na dit weekend voorbij is.
"De mensen zullen op allerlei kandidaten stemmen maar niet op hem", zegt Kolesnikova tegen Nieuwsuur. Maar ze houdt er rekening mee dat Loekasjenko de uitslag niet zal accepteren, en met verkiezingsfraude en geweld de macht zal proberen te houden.
Die vrees lijkt terecht: het campagneteam van de oppositie meldt vanavond dat Kolesnikova, uren na dit gesprek, is opgepakt. Even later is ze volgens lokale media weer vrijgelaten; de politie beweert haar met iemand te hebben verward.
Oppositie gevangen gezet
President Loekasjenko leidt Wit-Rusland al sinds 1994 met harde hand. Hij wil voor de vijfde keer herkozen worden. De oppositie speelde tot voor kort geen rol van betekenis doordat de belangrijkste kandidaten gevangen werden gezet.
Dat veranderde volledig toen de voorheen volstrekt onbekende Tichanovskaja, de vrouw van een van de opgepakte politici, mee ging doen aan de presidentscampagnes. Met de belofte politieke gevangenen vrij te laten en over een half jaar af te treden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven, werd ze snel stukken populairder dan haar man.
De mensen hebben nu door dat ze de dictatuur niet meer nodig hebben.
Kolesnikova was campagneleider van een van die eerder opgepakte oppositiekandidaten. Zij wist samen met de echtgenote van een andere opgepakte kandidaat, de oppositie te verenigen achter Tichanovskaja.
"Er is iets gebeurd wat in de laatste 26 jaar niet gebeurd is", zegt Kolesnikova. "In de afgelopen decennia was de oppositie zeer agressief. Maar nu is er een compleet andere stemming. Een stemming van liefde, respect en hoop."
Geest uit de fles
De regering probeert het de oppositie lastig te maken door ze geen toegang te geven tot de media, zegt Kolesnikova. "Wij kunnen bijvoorbeeld geen reclamezendtijd kopen, we mogen geen billboards maken."
Ondanks de weinige media-aandacht, bezoeken tienduizenden mensen campagnebijeenkomsten en demonstraties tegen de regering. Kolesnikova: "De mensen hebben nu door dat ze de dictatuur niet meer nodig hebben."
"De geest is uit de fles en dat is helemaal nieuw", beaamt Wit-Ruslandkenner Franka Hummels. "Sinds het ontstaan van het land zijn nog nooit zoveel mensen in verzet gekomen. Dat al die mensen de moed hebben om zich uit te spreken, is bijzonder. Zij riskeren gevangenisstraffen of bijvoorbeeld ontslag."
Dat de prijs voor hun verzet hoog kan zijn, weten de drie oppositievrouwen maar al te goed. Tichanovskaja zegt onder druk te zijn gezet om op te geven. Ze kreeg aan de start van de campagne een telefoontje waarin ze bedreigd werd.
Maar Kolesnikova zegt geen angst te voelen. "Ik ben voor mezelf verantwoordelijk. Ik accepteer mogelijke sancties tegen mij omdat mijn doel superbelangrijk is. Niet alleen voor mij persoonlijk, maar voor heel Wit-Rusland."
'Regime is bereid te schieten'
Kolesnikova denkt dat het voor Loekasjenko "heel zwaar" wordt om een nederlaag te aanvaarden. Hummels vermoedt dat hij kiesfraude zal plegen om zich van een overwinning te verzekeren. "Mensen worden bijvoorbeeld gedwongen om voor Loekasjenko te stemmen. De uitslag zal niks waard zijn."
Volgens Hummels is het meest waarschijnlijke scenario dat de oppositie wint, maar het regime het tegendeel claimt. "En dat er dan grote demonstraties komen, veel groter dan nu. En dat het regime alles uit de kast trekt om die neer te slaan. Er zijn al militaire oefeningen geweest, uitgezonden op de staatstelevisie. Het regime heeft al gezegd bereid te zijn te schieten."
Wat er ook gebeurt, Wit-Rusland zal na dit weekend "nooit meer zo zijn als in de afgelopen 26 jaar", zegt Kolesnikova. "Ik zie nu al de ongelooflijke veranderingen onder het Wit-Russische volk. Dat kan niet meer ongedaan worden gemaakt."
