Ziekenhuisbestuurder Ernst Kuipers zou "serieus overwegen" minister van Volksgezondheid te worden als hij gevraagd wordt voor die functie. Hij vindt dat ons zorgsysteem anders moet, onder meer om beter voorbereid te zijn op een toekomstige pandemie.
Kuipers, bestuursvoorzitter van het Rotterdamse Erasmus MC, is tijdens de coronapiek een van de hoofdrolspelers. Hij moet als voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg alle urgente coronazorg coördineren. Door zijn dagelijkse persconferenties over het aantal beschikbare ziekenhuisbedden wordt hij een bekende Nederlander.
In gesprek met Nieuwsuur kijkt hij terug op de afgelopen maanden. Nederland, maar ook hijzelf, schoten volgens hem op belangrijke punten tekort.
'Reizigers hadden in quarantaine gemoeten'
Zo beseft Kuipers zelf pas laat hoe serieus de pandemie is. Rond 15 maart, de dag dat in heel Nederland de horeca moet sluiten, is het "echt druk" in de ziekenhuizen in Noord-Brabant en Noord-Limburg. "Maar er zat in die eerste fase nog wel een vreemde discrepantie tussen de geluiden daar en de aantallen die je daadwerkelijk zag."
"De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat, als we zagen wat er in Wuhan en Noord-Italië gebeurde, we in februari hadden moeten zeggen: een sterk negatief reisadvies voor Oostenrijk en Italië, en mensen die terugkomen moeten in quarantaine en zeker niet meedoen met bijvoorbeeld carnaval."
"In die zin had het anders gekund. We hadden daar strakker op kunnen reageren."
Op een vrijdagavond hadden we niet meer genoeg mondkapjes om op de IC het weekend door te komen.
Na half maart lopen ook landelijk het aantal ziekenhuisopnames snel op en krijgt Kuipers het erg druk. Hij moet ineens dingen doen "waar je je normaal als ziekenhuisbestuurder niet mee bezighoudt". Zoals mondkapjes regelen.
Het Erasmus had z'n voorraad mondmaskers voor de zekerheid al verviervoudigd, normaal genoeg om meer dan een jaar vooruit te kunnen. Maar het gebruik neemt enorm toe, terwijl aanvoerlijnen stil komen te liggen. "Er was een moment waarbij we vrijdagavond niet meer voldoende middelen hadden om op onze intensive care nog het weekend door te komen."
Het lukt Kuipers net op tijd om een grote partij mondkapjes te kopen in China. Een zenuwslopende miljoenendeal. "Het was heel snel schakelen. Ik had via een connectie uit het bedrijfsleven een fabriek gevonden die kon leveren. Het was fingers crossed."
"Ik weet nu wat een vrachtvliegtuig naar Hongkong kost: 500.000 euro. Dat is per mondkapje niet zoveel, dus dat hebben we gedaan."
Faxen over aantal bedden
Kuipers botst vaak met collega-ziekenhuisbestuurders die met tegenzin bedden beschikbaar stellen en dwarsliggen bij het geven van informatie. "Het is gewoon echt niet meer van deze tijd dat we gaan bellen en faxjes rondsturen om te horen of er ergens een bed voor iemand is."
Nederland blijft uiteindelijk maar net weg van het scenario dat gekozen moet worden wie er wel en niet op de IC mag. "De maatschappij had niet een week later op slot moeten gaan."
"Als we dit bij een volgende crisis succesvol willen doen, hebben we een systeem nodig waar we realtime inzicht hebben in het aantal bedden. In ieder geval meer dan één keer per dag ergens in een Excel-sheetje schrijven 'voor de komende 24 uur heb ik drie bedden beschikbaar'."
Méér centralisatie
Een andere les is volgens Kuipers dat Nederland in geval van nood zélf genoeg mondkapjes moet kunnen produceren. "Ik had ook niet voorzien dat dit zo spaak zou lopen. Je bedenkt niet dat EU-grenzen dicht gaan en partijen die je in Frankrijk bestelt, niet naar Nederland kunnen gaan."
Willen we de zorg crisisbestendig maken, moet het zorgsysteem bovendien weer centraliseren en meer landelijke aansturing krijgen, zegt Kuipers. "De gezondheidszorg in Nederland staat voor enorme uitdagingen. Er is echt behoefte aan veel meer samenwerking. Ik denk dat we dat met z'n allen veel beter kunnen doen, en blijvend veel beter kunnen doen."
