Bij een eventuele tweede piek van coronabesmettingen moet de Nederlandse corona-aanpak anders. Dat zegt Ernst Kuipers, bestuursvoorzitter van het Erasmus MC, tegen Nieuwsuur. "Dat virus gaat voorlopig niet weg. Je moet je erop voorbereiden dat we weer een piek krijgen, en dan moet het anders dan we tot nu toe gedaan hebben."
Kuipers is als voorzitter van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding verantwoordelijk voor de verdeling van alle coronazorg. Die moet niet meer ten koste gaan van de overige zorg, vindt hij. Hij pleit ervoor om de IC-capaciteit uit te breiden, bijvoorbeeld door per regio een ziekenhuis aan te wijzen "dat covid-19 doet".
'We konden niet anders dan de klap opvangen'
In maart moesten veel ziekenhuizen halsoverkop capaciteit vrijmaken voor het snel groeiende aantal coronapatiënten. De reguliere zorg raakte in de verdringing. Dit heeft waarschijnlijk veel gezonde levensjaren gekost van niet-coronapatiënten.
"We hebben met kunst en vliegwerk de piek aan covid-patiënten moeten opvangen", zegt Kuipers. "Je kon niet anders dan operaties, en bevolkingsonderzoeken voor kanker, stopzetten. Hadden we dat aan de voorkant niet kunnen weten? Nee, dit overkwam ons, het was een volstrekt nieuwe ziekte. We zagen de beelden uit China en Noord-Italië, je kan niet anders dan de klap opvangen."
Maar nu kan de zorg zich voorbereiden op een eventuele tweede piek van besmettingen. "In maart was het alle hens aan dek. Zeker in kleinere streekziekenhuizen werd veel operatie-apparatuur en -ruimtes ingezet voor IC-behandelingen van covid-patiënten, waardoor heel veel reguliere zorg, zoals borstkankeroperaties, wegviel."
"Straks kunnen we zeggen: patiënten met covid komen in een aantal aangewezen ziekenhuizen, die kunnen de IC-capaciteit op- en af schalen, terwijl je de andere ziekenhuizen niet belast. Alleen als de nood aan de man is heb je de andere ziekenhuizen weer nodig."
Dat betekent volgens Kuipers ook dat de IC-capaciteit in die aangewezen ziekenhuizen structureel moet worden uitgebreid. De meeste verpleegkundigen zien dat niet zitten, maar "zolang we nog geen vaccin hebben, is het een noodzaak".
Honderdduizenden verloren levensjaren
Tot hoeveel doden het wegvallen van de reguliere zorg de afgelopen maanden heeft geleid, is onduidelijk. Het gaat om 100.000 tot 400.000 verloren levensjaren, schreef onderzoeksbureau Gupta deze week in een rapport. Veel meer dan de 13.000 tot 21.000 gezonde jaren die werden gered door zorg aan covid-patiënten.
Deze cijfers zijn berekend met modellen, "en de komende tijd moet uitwijzen of die cijfers ook in de praktijk bewaarheid worden", benadrukt Kuipers. Er zit een aantal grote onzekerheden in de modellen. "Voor sommige vormen van kanker is een drie maanden latere diagnose bijvoorbeeld niet direct nadelig, terwijl dit soort cijfers wel in de berekeningen van het rapport zijn meegenomen."
Voor veel behandelingen geldt bovendien dat het missen ervan geen of weinig effect heeft, terwijl die behandelingen wel zijn meegenomen in de berekeningen van Gupta. Kuipers: "Een deel van de mensen denkt, 'die klachten, ik wacht er even mee', en zo worden in deze crisis dus ook onnodige behandelingen voorkomen."
Halvering kankerdiagnoses
Maar met de kern van het rapport is Kuipers het wel eens. "Dat het aantal gezonde levensjaren dat verloren gaat ten minste van dezelfde omvang is als het aantal geredde, met wel degelijk de kans dat het aantal verloren jaren beduidend groter is, onderschrijf ik wel."
Hij wijst op de gegevens van de Kankerregistratie, die uitwijzen dat het aantal gediagnosticeerde kankerpatiënten normaal zo'n 3500 per week is. Afgelopen twee maanden waren dat er maar 1700 per week. "Dat is dus gehalveerd, en voor zover ik weet is covid geen genezing voor kanker."
Het laat zien dat het in stand houden van de reguliere zorg "echt relevant" is bij de voorbereiding op een volgende coronapiek. "De reguliere zorg moet nu ingehaald worden. Als er weer een piek komt en je in oktober, november die zorg weer platlegt, haal je dat niet meer in. En dat moeten we echt niet willen."
