De Verenigde Staten zijn officieel uit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gestapt. President Donald Trump had dat al aangekondigd. Hij heeft kritiek op de corona-aanpak van de organisatie. En hij is niet de enige.
In de grootste gezondheidscrisis sinds lange tijd laat de WHO grote steken vallen, vinden ook anderen. De VN-organisatie is te traag, geeft achterhaalde adviezen en houdt China te veel de hand boven het hoofd, zo klinkt het.
'Juist het Westen bepaalt wat de WHO doet'
Trumps belangrijkste kritiek is ook dat de WHO te veel op de hand zou zijn van China. De directeur-generaal van de WHO prees China meermaals omdat het land bij de corona-uitbraak de ziekteverwekker heel snel had geïdentificeerd en alle informatie met de rest van de wereld deelde.
Aanvankelijk zweeg de Chinese overheid echter over het virus. Trump bagatelliseerde de corona-uitbraak eerst zelf ook, maar desondanks geeft hij China de schuld van de uitbraak. Volgens Trump hebben Chinese ambtenaren de WHO onder druk gezet om de wereld te misleiden toen het virus net ontdekt was.
Volgens deskundigen is de situatie eerder omgekeerd. "Het Westen heeft de hele WHO de laatste twintig jaar gefinancierd", zegt Remco van de Pas, internationale volksgezondheidsexpert. "Dus het zijn juist de Westerse landen die door hun gefocuste financiering hebben bepaald wat er bij de WHO gebeurt."
Pokken uitgeroeid
In 1948 werd de WHO, een VN-organisatie, opgericht om de gezondheid van de wereldbevolking te bevorderen. Tot diep in de jaren 70 eisten virussen veel slachtoffers in de wereld. Ondanks grote meningsverschillen tussen landen in de Koude Oorlog lukte het de WHO een aantal van die ziekten de wereld uit te werken.
Eind jaren zeventig waren bijvoorbeeld de pokken volledig uitgeroeid. "De landen van Oost en West werkten samen, het werd gezien als de grootste prestatie van de 20ste eeuw", zegt de Canadese professor Kelley Lee, die een standaardwerk over de WHO schreef."
Ook zij zegt dat de laatste decennia juist het Westen de richting van de WHO grotendeels bepaalt. "Het is interessant dat men de WHO nu verwijt beïnvloed te zijn door China. Als je terugkijkt, heeft de VS veel meer invloed gehad op veel van de programma's waaraan de WHO nu werkt."
Zo leunt het programma om polio uit te roeien grotendeels op Amerikaans geld. Nu Amerika zich daadwerkelijk terugtrekt, zijn het dit soort programma's die vertraging oplopen.
'We moeten de WHO versterken'
Hoe nu verder met de WHO? De organisatie zelf roept op tot samenwerking en solidariteit om de corona-pandemie te bestrijden en een volgende te voorkomen. Een aantal Europese landen voert ondertussen hun bijdrage aan de WHO juist op. Duitsland zegt 500 miljoen toe, Frankrijk 150 miljoen en Zweden 50 miljoen euro.
Het geruzie tussen China en de VS over de WHO wordt er echter niet door gesust. Lee: "Het baart me grote zorgen. Ik had nooit zo veel kritiek, bijtende kritiek verwacht op artsen en functionarissen uit de gezondheidszorg."
"Ik vind het ook een zeer slechte timing. We zitten echt midden in de ergste pandemie van deze eeuw. En dan hebben we het over het ondermijnen van de organisatie terwijl we 'm juist zouden moeten versterken."
Bovendien, een goed alternatief voor de WHO is er niet, zegt Van der Pas. "De grootste fout zou nu zijn om een nieuwe instantie op te zetten en te denken dat die niet onder invloed zou zijn van die politieke en diplomatieke spanningen. We moeten het doen met de WHO."
