'WHO prees China, maar was diep gefrustreerd over moeizame samenwerking'

De Wereldgezondheidsorganisatie prees in januari de "transparantie" van China, terwijl de VN-organisatie in werkelijkheid vol ongeduld en ergernis zat te wachten op meer duidelijkheid over de uitbraak van het coronavirus in het land. Dat concludeert het Amerikaanse persbureau AP uit eigen onderzoek in de zaak. AP voerde tientallen gesprekken en had toegang tot informatie uit vergaderingen van de WHO.

President Trump verwijt de WHO al wekenlang onder één hoedje te hebben gespeeld met de Chinese autoriteiten om de omvang van de virusuitbraak te verbergen voor de rest van de wereld. De VS sneed de banden met de WHO vorige week door, waardoor de organisatie de jaarlijkse Amerikaanse donatie van 450 miljoen dollar kwijt is.

De organisatie heeft ingestemd met een onafhankelijk onderzoek naar de wereldwijde aanpak van het coronavirus.

Trage vrijgave van virusgenoom

Uit het onderzoek van AP rijst een ander beeld op van de relatie tussen China en de WHO dan Trump schetst. China zou, tot ergernis van de WHO, pijnlijk traag de genetische informatie over corona hebben vrijgegeven, zeker een week nadat drie Chinese laboratoria het volledige beeld al hadden.

Gegevens over patiënten en over het ziekteverloop van covid-19, belangrijk om erachter te komen hoe en hoe snel de ziekte zich verspreidt, werden met een vertraging van twee weken aan de WHO verstrekt.

"We moeten werken met minimale informatie", zei een van de top-virologen van de WHO in een besloten vergadering. "Het is duidelijk niet genoeg om een goede planning mee te maken."

Niet afdwingen

Het is de taak van de WHO om informatie over bedreigingen voor de volksgezondheid zo snel mogelijk door te geven aan de lidstaten. De organisatie is daarbij afhankelijk van de medewerking van aangesloten landen en kan die medewerking niet afdwingen.

Stafleden van de WHO vergaderden over hoe China kon worden aangezet tot een snellere informatievoorziening, zonder de autoriteiten tegen de haren in te strijken en juist het tegenovergestelde te bereiken. Dat zou verklaren waarom de WHO op persconferenties China complimenteerde met de "onmiddellijke" openbaarmaking van het virusgenoom en de "imposante" transparantie.

'Congo deed het beter'

Achter gesloten deuren zei de chef noodsituaties van de WHO, Michael Ryan, dat Congo en andere landen destijds aanzienlijk beter samenwerkten met de WHO toen het ging om de uitbraak van ebola.

Medische experts zeggen tegen AP dat er veel levens gespaard hadden kunnen worden als China en de WHO sneller hadden gehandeld. Maar ze erkennen ook dat Peking de WHO de deur had kunnen wijzen als de organisatie de druk op China te hoog had opgevoerd.

Gevraagd om een reactie op het onderzoek van AP zegt de WHO sinds het begin van de uitbraak "dag en nacht" te hebben gewerkt om alle landen van informatie te voorzien. In dat kader zou ook openhartig met regeringen zijn gesproken. China weigerde commentaar te geven, maar liet eerder weten op een "open, transparante en verantwoordelijke" manier informatie te hebben gedeeld