Tegenstanders van het Iraanse regime maken zich grote zorgen over hun veiligheid na de recente moordpoging op activist Sadegh Zarza in Leeuwarden. Zarza vluchtte in de jaren tachtig naar Nederland, na jarenlange strijd tegen het Iraanse regime. Zijn familie vermoedt dat de Iraanse geheime dienst achter de aanslag zit.
"Hij stond op de executielijst van de Iraanse geheime dienst", zegt Taher Zarza, de broer van het slachtoffer, tegen Nieuwsuur. "Mijn broer is neergestoken door een landgenoot."
Neergestoken
Al 35 jaar woont de familie Zarza in Leeuwarden. Op 19 juni zit Sadegh bij het treinstation in zijn auto te wachten, volgens zijn familie op de zoon van een bekende uit Iran. Daar wordt hij door een man aangevallen. Met een mes wordt hij meer dan twintig keer in zijn gezicht en borst gestoken.
"Het ging op een heel sluwe manier", zegt zijn broer. De verdachte lokte Sadegh met een smoes naar het station. Hij had Zarza om hulp gevraagd omdat hij nog niet zo lang in Nederland was. "Hij klonk heel normaal over de telefoon."
"Mijn oom is mindervalide en kon niet makkelijk uit de auto stappen", zegt Sakar Zarza, de nicht van het slachtoffer. "Hij heeft de aanval afgeweerd met zijn armen. Dat is eigenlijk de reden dat hij nog leeft, die strijdlustigheid, zijn mentale sterkte."
Niet de eerste keer
Het is niet de eerste aanval op een Iraniër in Nederland. In 2015 wordt in Almere een elektricien vermoord, die in verband werd gebracht met een aanslag in Iran. In Den Haag in 2017 een leider van een afscheidingsbeweging. "Van deze moorden heeft de AIVD gezegd dat het echt het werk was van de Iraanse inlichtingendienst, Nederland heeft toen ook Iraanse diplomaten uitgezet", zegt internationale veiligheidsexpert Jelle van Buuren.
Eind jaren 80 en in de jaren 90 worden in Wenen, Parijs, Stockholm en in Berlijn tegenstanders van het Iraanse regime vermoord. In 2018 worden aanslagen in Frankrijk en Denemarken verijdeld. Teheran wordt vaak verdacht maar bewijs wordt lang niet altijd gevonden.
Als Iran een huurmoord pleegt, of er zelf achter zit, had de dader geprobeerd weg te komen.
Sadegh Zarza was actief binnen de KDPI, een Koerdische partij die strijdt voor zelfbeschikking in het oosten van Iran. "Als gevolg daarvan stond hij op een lijst om geëxecuteerd te worden, op de dertiende plaats", zegt Taher. "Wij denken dat hij nu het slachtoffer is geworden van de uitvoering van die lijst."
De verdachte heeft zelf aangegeven een politiek motief te hebben. Maar dat betekent niet automatisch dat hij in opdracht van Iran handelde, zegt Van Buuren. "Er is gebruik gemaakt van een mes, terwijl bij andere aanslagen gebruik werd gemaakt van vuurwapens en soms zelfs explosieven. En de verdachte heeft gewacht op de politie en zich zonder verzet overgegeven. Als Iran een huurmoord pleegt, of er zelf achter zit, had de dader geprobeerd weg te komen."
'Iran is niet snel onder de indruk'
Maar Zarza's familie twijfelt niet. "Mijn broer zegt 'die dader is niet belangrijk, het gaat om de opdrachtgevers'", zegt Taher. "Hij is ingehuurd, de opdrachtgever is verantwoordelijk. Dat Iran beweert hier niks mee te maken hebben is te verwachten, ze zijn bang voor sancties vanuit de Europese Unie."
Als blijkt dat Iran inderdaad achter de aanslag zit, is het maar zeer de vraag wat Nederland tegen het land kan ondernemen. "In het verleden hebben Europese landen diplomaten uitgezet en heeft de EU banktegoeden bevroren van betrokkenen, maar daarmee zit je aan einde van je mogelijkheden", zegt Van Buuren. "Iran is een groot, sterk land, zeer zelfbewust, en zal niet snel onder de indruk zijn van wat Nederland doet."
Dat je steeds om je heen moet kijken is wel eng. Daardoor verlies je vertrouwen in mensen.
Of Teheran nou de opdracht gaf of niet, Iraanse activisten lijken niet veilig in Nederland. Vóór de aanslag op Zarza was er geen concrete dreiging en hij werd daarom niet beveiligd. Taher: "In Nederland moet hierover nagedacht worden. Dat een Nederlander op klaarlichte dag op straat wordt bewerkt met messteken, alleen vanwege politieke opvattingen."
Overigens gaat het naar omstandigheden goed met Zarza, zegt Taher, die huisarts is en hem verzorgt. "Hij heeft de dood in de ogen gekeken, niemand dacht dat hij het zou overleven. Dat hij nu twee weken later weer kan praten en weer lacht, betekent natuurlijk heel veel."
