De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft tijdens de coronacrisis onverschillig en nalatig gereageerd op waarschuwingen dat de situatie in slachthuizen niet veilig was. Ook werden werknemers onvoldoende beschermd. Dit blijkt uit interne mails en stukken die Nieuwsuur in handen heeft van twee dierenartsen die voor de NVWA werk(t)en.
Al vanaf het begin van de coronacrisis werd er door eigen mensen van de NVWA gewaarschuwd voor de situatie in de slachterijen. Maar de dierenartsen Martien Scheepers en Jerome Stokkermans, die in de slachterijen moeten toezien op dierenwelzijn en voedselveiligheid, voelen zich onvoldoende gehoord en "in de steek gelaten" door de leiding van de NVWA.
Begin mei zegt de helft van de dierenartsen in een interne enquête dat ze regelmatig geen anderhalve meter afstand kunnen houden. Twee derde stelt dat afstand houden in de vleessector onmogelijk is. Toch antwoordt minister Carola Schouten van Landbouw op Kamervragen: "uit navraag bij de NVWA bleek niet dat de RIVM-richtlijnen op grote schaal niet worden nageleefd".
In zeker vijf slachterijen en vleesverwerkende bedrijven in Nederland zijn er corona-uitbraken geweest. Het is Scheepers en Stokkermans vanaf het begin al duidelijk dat de RIVM-richtlijnen "in het geheel niet handhaafbaar" zijn. Stokkermans mailt zijn leidinggevende: "Sinds jaar en dag werken we daar onder vaak erbarmelijke en ongezonde omstandigheden. De omstandigheden waren al op het randje, maar zijn onder de huidige corona-omstandigheden volstrekt onacceptabel."
In de steek gelaten
De zorgen in Nederland nemen ondertussen nog steeds toe. Op 22 maart gaat er een NL-alert uit: 'houdt afstand'. Maar in de slachthuizen gebeurt dat nog steeds niet. De meest ervaren NVWA-toezichthouders, de 'Senior Toezichthoudend Dierenartsen', sturen een boze mail naar het management.
"We werken op plaatsen waar zieke mensen aan het werk zijn. Waar onvoldoende beschermingsmiddelen beschikbaar zijn. Wij voelen ons (op alle mogelijke manieren) in de steek gelaten door ons management." Aan de collega's mailen ze: "Wij denderen door alsof er geen corona is."
Ook bij de FNV melden zich verontruste NVWA'ers, zegt bestuurder Mieke van Vliet. "Ze wilden ook vaste diensten, en niet op wisselende bedrijven, maar daar is geen gehoor aan gegeven." Volgens de NVWA wordt dat wel geprobeerd, maar is het binnen het rooster niet haalbaar. Volgens Scheepers en Stokkermans wordt een alternatief rooster niet bekeken.
Van Vliet zegt dat er wel richtlijnen komen vanuit de NVWA, maar dat die in de praktijk onwerkbaar blijken. Pas na een aantal grote uitbraken in slachthuizen, wordt er gehandeld.
Hygiënesluis
De vrouw van Scheepers, die ook voor de NVWA werkt, stuurt begin mei ook een brandbrief naar haar meerdere. Ze is geschrokken van de zogenoemde hygiënesluizen in het slachthuis waar ze werkt. "Ik wist niet wat ik zag, mensen die elkaar wegduwden om snel handen te wassen. Er wordt 0 cm afstand gehouden. Dit is mijns inziens een tikkende tijdbom."
De manager antwoordt dat ze het over "een paar dagen" zal bespreken: "Ik weet niet of we er überhaupt iets aan kunnen doen als het bedrijf ons wel de ruimte geeft. Daarnaast zitten medewerkers naast elkaar in de werkomgeving, kantine, transport en zeer waarschijnlijk wonen ze dicht bij elkaar. Dan is de hygiënesluis niet de bepalende factor." Op 12 mei krijgt de vrouw van Scheepers corona-achtige verschijnselen. Ze wordt pas na aandringen getest en blijkt inderdaad positief.
FNV-bestuurder Van Vliet: "Er spelen natuurlijk maatschappelijke belangen. De schappen mochten niet leeg. Dat is voor de gezondheidsbelangen gegaan." De bonden hebben er met de NVWA-top en het ministerie over gesproken. Volgens Van Vliet komt er een evaluatie van de gang van zaken.
Nauwelijks veterinaire kennis
De NVWA ligt al langer onder vuur. De dienst is ontstaan na een fusie van verschillende toezichthouders, waarop flink is bezuinigd. Ook vorig jaar verscheen nog een uitermate kritisch rapport over de organisatie.
Voor Stokkermans is de maat vol. Hij heeft gemaild dat hij niet meer voor de NVWA wil werken. "Er zijn vijf lagen management met nauwelijks veterinaire kennis. Dat kan niet anders dan verkeerd gaan. Corona laat zien wat er allemaal mis is binnen de NVWA. Er zitten geen mensen met verstand van zaken. De leiding heeft totaal geen idee wat er op de werkvloer speelt."
Ook Scheepers is kritisch. Hij zegt dat het interne beleid belangrijker is dan de gezondheid van de medewerkers. "Geen enkel lid van het management en ook menig teamleider heeft er ook maar enige weet van, wat er zich op de werkplaatsen afspeelt."
