Jorn Jonker en Marleen de Rooy
Jorn Jonker en Marleen de Rooy
De meeste pensioenen hoeven volgend jaar niet verlaagd te worden, als het aan het kabinet ligt. Er is wel een voorwaarde: er moet een deal komen over een nieuw pensioensysteem. Als dat lukt, is minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken bereid om nu al toe te zeggen dat pensioenkortingen volgend jaar grotendeels van de baan zijn.
Dat melden bronnen rond de onderhandelingen over het nieuwe pensioensysteem. Koolmees praat al tijden met vakbonden en werkgevers over een nieuw pensioenstelsel en in Den Haag hoopt men dat ze er deze weken uit kunnen komen.
De onzekere economische omstandigheden hangen als een donkere wolk boven die onderhandelingen. Door de coronacrisis doen de beleggingen van pensioenfondsen het zo slecht dat zij, als de normale regels worden toegepast, volgend jaar de (toekomstige) pensioenuitkeringen van miljoenen Nederlanders moeten verlagen. Dit moet omdat de fondsen op papier te weinig geld hebben om alle pensioenen nu en in de toekomst te betalen.
Uitzonderlijke omstandigheid
Minister Koolmees heeft achter de schermen aangegeven dat als de polder instemt met een nieuw pensioensysteem, hij die dreigende pensioenkortingen van tafel wil halen door een uitzonderingsartikel in de pensioenwet te gebruiken. Bij 'een uitzonderlijk economische omstandigheid' mag hij volgens de wet de gestelde eisen aan pensioenfondsen verzachten.
Het idee van Koolmees is dat de meeste fondsen dan niet hoeven te korten, behalve de fondsen die er heel slecht voor staan. Alleen als een fonds minder dan 90 procent van het benodigde vermogen heeft om financieel gezond te zijn, moet het toch pensioenen kunnen korten. Dit om te voorkomen dat de problemen bij sommige fondsen zich blijven opstapelen.
Dat is dezelfde systematiek als voor dit jaar is toegepast. De pensioenkortingen zijn voor dit jaar al grotendeels uitgesteld door de minister. De kritiek van sommige jongeren op het uitstellen van kortingen is echter dat de pijn later alsnog komt en dat ouderen dan al te veel uit de pot hebben opgemaakt.
Belangrijke knopen
In de coalitie toont men begrip voor het voornemen van Koolmees. "Als er ooit een uitzonderlijke economische situatie is, is het nu wel", klinkt het. De minister wil in de onderhandelingen over een nieuw stelsel echter nog niet op papier zetten dat hij de kortingen van tafel haalt. Dat wil hij pas als er, na jaren onderhandelingen, ingestemd wordt met een pensioendeal.
Morgen wordt er verder overlegd over het nieuwe pensioensysteem. In dat nieuwe systeem is er minder zekerheid over wat een gepensioneerde krijgt. Niet de uitkering, maar de premie staat centraal. Er is dan geen belofte meer van een bepaald pensioen op latere leeftijd, maar alleen een actuele stand van wat er tot dan toe is gespaard en belegd.
Gepensioneerden voelen dan sneller in de portemonnee als het goed gaat met de beleggingen, maar ook als het slechter gaat. Volgens ingewijden moeten er aan de onderhandelingstafel nog belangrijke knopen doorgehakt worden. Zo is bijvoorbeeld nog steeds niet bepaald hoe de overgang naar het nieuwe systeem wordt betaald.
Minder besteden
Zonder de versoepelingen zouden volgens de huidige verwachtingen zo'n acht miljoen deelnemers van een pensioenfonds een korting van hun pensioen of toekomstige pensioen tegemoet kunnen zien. Maar als alleen de fondsen in extreem zwaar weer moeten korten, zoals Koolmees de onderhandelingstafel nu voorhoudt, zouden volgens de huidige stand van zaken maar vier fondsen een korting hoeven door te voeren. Zij hebben samen circa 600.000 deelnemers.
Als Koolmees de kortingen niet van tafel haalt, moeten de grootste fondsen volgens de huidige schattingen de pensioenuitkeringen met circa 35 euro per maand verlagen.
In de coalitie speelt ook mee dat als de pensioenen van volgend jaar gekort worden, mensen minder te besteden hebben. Het consumentenvertrouwen zou dan dalen en mensen zouden nog minder uitgeven. In de regeringspartijen is de vrees dat dit een recessie alleen maar verergert.
Aan het Binnenhof is er wel scepsis over de vraag over of het kabinet de kortingen door laat gaan als er géén deal komt over een nieuw pensioenstelsel. Het is de vraag of politieke partijen het aandurven om pensioenkortingen door te laten gaan vlak voor de verkiezingen, of er nou een nieuw pensioensysteem is of niet.
