In de aanpak van de coronacrisis riep de Zweedse overheid ouderen op zoveel mogelijk risico's te vermijden. Het doel was expliciet om de ouderen te beschermen. Het overgrote deel van de 1,6 miljoen 70-plussers gaf hier gehoor aan en trok zich terug, veelal in hun vakantiehuisjes. Toch sloeg het virus juist in deze leeftijdsgroep meedogenloos toe.
In quarantaine op een eilandje
Eén van die 70-plussers is Barbro Westerholm, met haar 86 jaar het oudste parlementslid van Zweden. Nieuwsuur spreekt haar op het eilandje Landsort, ten zuiden van Stockholm, waar ze in quarantaine zit. "Ik kom hier al sinds 1935. Vanwege covid-19 zitten we hier nu al een paar maanden, ik heb nog nooit zoveel tijd met mijn man doorgebracht."
Hoewel ze in zelfisolatie zit werkt Westerholm gewoon door. Ze leidde voor de pandemie al een onderzoek naar de staat van de ouderenzorg in Zweden, die juist de afgelopen maanden hard is geraakt. "Talloze inwoners van bejaardentehuizen zijn besmet geraakt en overleden. Dat betekent dat we niet genoeg prioriteit hebben gegeven aan hun zorg. We zetten bijvoorbeeld op veel plekken slecht opgeleid personeel in."
Slachtoffer van het systeem?
Verzorgingstehuis Berga in Solna, vlak buiten Stockholm, bleek tijdens de pandemie een enorme brandhaard. Volgens de Zweedse publieke omroep stierven hier meer dan 30 van de 96 bewoners.
Een van de slachtoffers was de vader van Helén Glückman. Toen hij besmet bleek met covid-19 kreeg zij te horen dat hij alleen palliatieve zorg zou krijgen. Ouderen werden alleen nog voor chirurgische ingrepen naar het ziekenhuis gebracht.
"Mijn vader was in ademnood, maar hij kreeg alleen morfine", zegt Gluckman. "Hij is nooit echt behandeld voor zijn ziekte, ze hebben hem gewoon laten sterven." Ze is niet boos op het zorgpersoneel, die hebben volgens haar binnen de moeilijke omstandigheden gedaan wat ze konden, maar wel op de politici. "Mijn vader is slachtoffer geworden van het systeem."
Zorgbestuurders zullen hun leven lang op hun geweten hebben dat mensen dood zijn gegaan vanwege hun falend handelen.
Bij zorgvakbond Kommunal werden door leden veel misstanden in de coronazorg gerapporteerd. "We registreerden dat sommige regionale overheden aanraadden om geen zuurstof toe te dienen aan ouderen in tehuizen, maar wel het zwaardere morfine", zegt vakbondsmedewerker Johan Ingelskog.
"We zijn uiteraard verbijsterd dat ze zo'n advies geven terwijl onze leden weten dat zuurstof erg belangrijk is." Ook registreerde Ingelksog veel klachten over een gebrek aan beschermende middelen.
Inmiddels zijn er twee gerechtelijke vooronderzoeken gestart. Tot grote tevredenheid van Ingelskog. "Ik hoop dat dit schandelijke handelen consequenties zal krijgen."
Glückman: "Het is totaal de schuld van de zorgbestuurders. Dat mensen dood zijn gegaan vanwege hun falend handelen zullen ze hun leven lang op hun geweten hebben. Daar zullen ze hun hele leven last van hebben. En dat is afschuwelijk."
Ouderwetse kijk op ouderen
Op haar eiland laat ook Westerholm haar onvrede over de Zweedse aanpak horen. "De autoriteiten bekijken de 70-plussers als één groep. Maar ze moeten goed begrijpen dat we het over 1,6 miljoen mensen hebben, die verschillende levens leiden. In Zweden hebben we jammer genoeg een ouderwetse kijk op ouderen, met veel vooroordelen. De autoriteiten zitten vast in die denkwereld."
Ze is van plan zich flink met de onderzoeken te bemoeien. "De autoriteiten hebben mooie woorden gesproken over ouderenzorg, maar dat is niet terug te zien in hoe ze hebben gehandeld."
