Het is dinsdag 75 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Een feestdag, natuurlijk. Maar in Twente treurden op 5 mei 1945 honderden mensen om familieleden die kort voor de bevrijding bij bombardementen waren omgekomen.
Het centrum van het stadje Goor werd bijvoorbeeld volledig verwoest. Engelbert Spoor is een van de overlevenden van toen. Hij is 91 jaar en voor het coronavirus is hij niet bang. Hij heeft al jaren kanker en is niet bang om dood te gaan. Spoor woont al vanaf zijn geboorte in Goor en Tukkers staan bekend om hun nuchterheid. Maar als we praten over de Tweede Wereldoorlog wordt hij emotioneel. "Het waren toch onze vrienden? Waarom waren die bommen dan op ons gericht?"
Hij herinnert het zich nog allemaal precies. Het is een mooie, heldere zaterdag: 24 maart 1945. In Twente bereiden de bewoners zich al voorzichtig voor op de bevrijding. Engelbert, toen 17, moet van zijn moeder melk halen bij een boer, buiten de stad.
Splinters in zijn borst en buik
Op de heenweg ziet hij boven zijn hoofd vliegtuigen cirkelen. Op de terugweg ziet hij tot zijn grote schrik zwarte rookwolken hangen boven Goor. De vliegtuigen hadden hun bommen geworpen vlak boven het centrum. Hij racet op zijn fiets naar huis, waar zijn ouders wanhopig voor de deur staan en roepen: "Mien is Goor in!"
- Nieuwsuur
Engelbert Spoor fiets op dit pad als hij rookpluimen boven Goor ziet - Eigen foto
Engelbert Spoor op 17-jarige leeftijd
Engelbert fietst onmiddellijk door naar het centrum op zoek naar zijn zus. Zodra hij het centrum nadert, ziet hij zijn buurman dood liggen. Naast hem een schoolvriend die niet meer beweegt. Hij ziet ingestorte huizen waarin - zo blijkt later - nog vele andere slachtoffers liggen.
Hij beschrijft zijn dramatische tocht alsof het gisteren is gebeurd. Zijn zus komt later die dag gewoon thuis, maar dat neemt de vreselijke herinneringen aan die dag niet weg. Vooral niet aan dat kleine jongetje dat hem om hulp vroeg. Het kind deed huilend zijn truitje omhoog en Engelbert zag tientallen gaatjes van bomsplinters in zijn borst en buik.
Later hoort Engelbert dat er clusterbommen zijn gebruikt; bommen die in talloze stukjes uiteenspatten en schadelijker zijn voor mensen dan voor gebouwen. Goor had toen nog geen vierduizend inwoners, en tachtig van hen komen bij het bombardement om het leven.
Nieuwsuur reconstrueert het bombardement op Goor met vier inwoners die alle vier het bombardement hebben meegemaakt. De verslaggever, die na de oorlog is geboren, vraagt naïef of de mensen in Goor in de veronderstelling leefden dat de Duitsers de bommen hadden gegooid. Dat levert hoongelach op. De Duitsers? Die hadden aan het eind van de oorlog helemaal geen bommenwerpers meer. Nee, het waren de geallieerden, de vrienden, de bevrijders, die Goor te pakken hadden genomen.
Iedereen ging ervanuit dat het de Engelsen waren, maar amateurhistoricus Ab Zorge zocht uit dat de Amerikanen het bombardement op hun geweten hebben. Ook Zorge heeft het bombardement als jongen van 17 zelf meegemaakt.
Hij vertelt dat niet alleen Goor maar ook andere plaatsen in Twente in de laatste maanden van de oorlog getroffen zijn door bombardementen van Engelse en Amerikaanse vliegtuigen. Vergis-bombardementen worden ze genoemd. Maar de 91-jarige Zorge is ervan overtuigd dat het bombardement op Goor geen vergissing was, maar als zogeheten 'tweede doel' aan de piloten van de American Airforce was opgegeven.
Geen bevrijding
Het is nooit precies duidelijk geworden waarom de Amerikanen juist Goor als tweede doel van hun bombardement kozen. Waarschijnlijk vonden ze in Duitsland op korte afstand geen geschikt doelwit en wisten ze dat de Duitsers in een schuur in Goor munitie hadden opgeslagen.
Het leed is er niet meer of minder om. Op 4 mei herdenken ze in Goor vooral de doden van het bombardement. Op 5 mei zien de nabestaanden van tachtig oorlogsslachtoffers geen reden om de bevrijding te vieren. En dat heeft met corona niets te maken.
