In steeds meer landen adviseren overheden om in de openbare ruimte een mondkapje te dragen. Vannacht kwam bijvoorbeeld de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC met advies om buiten een kapje op te doen. Maar in Nederland is de officiële lijn nog dat het dragen van een mondkapje niets toevoegt aan het bestrijden van het coronavirus en zelfs averechts kan werken.
Een nieuwe publicatie in het gerenommeerde Nature Medicine ziet wél voordelen in het bedekken van je mond en neus. Hoe zit het nou precies met die mondkapjes?
Allereerst: wat zijn in de medische wereld de belangrijkste mondkapjes en hoe werken ze? Dat zie je in deze video:
Om zelf niet besmet te raken met het coronavirus heeft zorgpersoneel mondkapjes keihard nodig. Op IC-afdelingen gebruiken ze speciale zogeheten FFP2-maskers. Die houden ook aerosolen tegen, deeltjes zo groot als mistdruppeltjes, die bij bepaalde behandelingen bij patiënten vrijkomen, legt infectiepreventie-deskundige Ellanie de Bruijne uit. "Die druppeltjes dringen door normale chirurgische maskers heen."
Maar voor niet-zorgpersoneel heeft het volgens haar weinig nut om een kapje te dragen. "Ik wil niet zeggen dat ze niet werken, maar het is niet de meest effectieve maatregel die je kunt nemen om jezelf niet te besmetten. Druppels komen anderhalve meter ver, als je die afstand aanhoudt en je wast vaak je handen en raakt je gezicht niet aan, heb je geen masker nodig."
Schijnveiligheid
Bovendien kan het dragen van een masker zelfs nadelig werken. "Als je het masker verkeerd gebruikt kun je je masker infecteren en jezelf besmetten. Bijvoorbeeld als je het masker opzet zonder je handen te hebben gewassen of als je het masker steeds aanraakt."
Daarnaast creëert het dragen van mondkapjes een vorm van schijnveiligheid, zegt De Bruijne. "Mensen gaan dan toch dichter bij elkaar staan omdat ze denken dat ze beschermd genoeg zijn terwijl de maskers misschien niet aan de juiste eisen voldoen en de mensen ze niet op de juiste manier gebruiken. Dan vormen die mensen meer een risico dan als ze zich goed aan de afstands- en hygiëneregels hadden gehouden."
De Nederlandse overheid adviseert daarom geen maskers te dragen. "De deskundigen zeggen ons: dat voegt niets toe", zegt minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid tegen Nieuwsuur. "Het biedt echt een vorm van schijnveiligheid, dus laten we dat nou niet doen."
Of heeft een mondkapje toch wél zin?
De Wereldgezondheidsorganisatie WHO had tot nu toe hetzelfde standpunt: mondkapjes zijn vooral voor zorgpersoneel effectief. Maar gisteren maakte de organisatie een draai. "Onderzoek toont aan dat het dragen van een mondkapje je niet per se beschermt. Maar een zieke die een mondkapje draagt, zal als hij hoest of niest wel minder snel anderen besmetten", zei Michael Ryan van de WHO.
Ook gisteren gepubliceerd onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Nature laat zien dat het slim kan zijn voor iemand met corona om een mondkapje te dragen, om zo de verspreiding van het virus te remmen. "Het kapje houdt virusdeeltjes tegen die anders in de lucht komen", zegt onderzoeker en hoogleraar epidemiologie Ben Cowling. "Een besmet persoon beschermt zo zijn omgeving." Zelfs bijvoorbeeld een stoffen lap die neus, mond en kin bedekt, is volgens hem beter dan niets.
"Ik snap niet dat experts zeggen, 'bewaar die kapjes voor zorgmedewerkers want burgers hebben er niks aan, ze werken niet'. Dat klopt niet. Je kan niet zeggen: 'ze werken voor die groep, en niet voor die'."
Geen risico als je je aan afspraken houdt
De Bruijne, Cowling én de WHO benadrukken allemaal: thuisblijven is beter dan de straat opgaan met mondkapje. "Thuisblijven is de beste manier om je risico op besmetting te reduceren of om de kans te reduceren dat je het virus verspreidt", zegt Cowling. De Bruijne: "Als je je houdt aan de afspraken, is er geen risico."
Maar, zegt Michael Ryan van de WHO, voor sommige landen geldt dat er "omstandigheden zijn waaronder afstand houden niet mogelijk is omdat mensen niet over de diensten beschikken die je in andere landen hebt. Er zijn situaties waarin het dragen van mondkapjes het tempo reduceert waarmee zieken anderen besmetten."
Cowling: "Niet overal kan iedereen die besmet is thuisblijven. Sommigen moeten wel werken. Voor hen kan het beter zijn om wel een mondkapje te dragen.
