Wel of geen mondkapje? Wat doen ze in andere landen?

De Amerikaanse regering maakt binnen enkele dagen nieuwe richtlijnen bekend voor het dragen van mondkapjes en gezichtsbedekking, zegt vicepresident Pence. Bronnen melden aan Amerikaanse media dat burgers in het hele land geadviseerd zal worden om in het openbaar mondmaskers te dragen.

Dat zijn dan provisorische maskers, zoals een bandana. Professionele mondkapjes zijn nog steeds uitsluitend bedoeld voor zorgpersoneel. In de dagelijkse persconferentie in het Witte Huis zei president Trump dat mensen maskers kunnen dragen "als ze dat willen". Hij voegde daaraan toe dat sjaals ook een optie zijn. De burgemeesters van New York en Los Angeles deden eerder een oproep aan hun inwoners om in het openbaar maskers over neus en mond te dragen.

De Wereldgezondheidsorganisatie zegt al sinds het begin van de uitbraak in China dat er geen bewijs is dat mondkapjes helpen. Het RIVM in Nederland raadt mensen af om op straat een mondkapje te dragen, omdat het mensen mogelijk onterecht een veilig gevoel geeft. Een "schijnveiligheid", zei zorgminister De Jonge vandaag. "Laten we de mondkapjes die we hebben vooral gebruiken voor al die situaties in de zorg waarbij de mensen ze nodig hebben voor hun eigen veiligheid en voor de patiënten voor wie ze zorgen."

Hoe zit het eigenlijk in de rest van de wereld? Drie correspondenten vertellen over het mondkapjesbeleid in hun eigen regio.

Oostenrijk: mondkapjes verplicht

Correspondent Wouter Zwart: "Wie in Oostenrijk boodschappen gaat doen, is sinds deze week verplicht een mondkapje te dragen. Wie er geen heeft, kan er bij de ingang van de supermarkt gratis eentje krijgen.

De regering heeft tot deze maatregel besloten om de verspreiding van het coronavirus verder af te remmen. Weliswaar beschermt een mondkapje de drager niet of nauwelijks tegen het virus, maar het kan wel voorkomen dat hij of zij anderen aansteekt. Immers lopen veel mensen onbewust ziek rond, doordat ze geen symptomen voelen. Tegen zulke klanten wordt het supermarktpersoneel nu beter beschermd.

Kleinere winkeliers zijn minder te spreken over de nieuwe maatregel. Ze willen best meewerken, maar hebben vaak minder geld en mogelijkheden om klanten van kapjes te voorzien. In heel Oostenrijk zijn er namelijk tekorten. En hoe moet dat de komende periode? Want elke paar dagen een nieuw mondkapje betekent dat er miljoenen stuks per week nodig zijn. En die zijn er simpelweg niet."

Duitsland: geen verplichting

Vergelijkbare tekorten heeft men ook in Duitsland. Daar bestaat geen landelijke verplichting op het dragen van een mondkapje. "Zolang er niet eens genoeg zijn voor het ziekenhuispersoneel dat intensief met coronapatiënten moet werken, zie ik een plicht voor de hele bevolking niet zitten", zei een senator in Berlijn deze week.

Zwart: "In het federale Duitsland mogen lagere overheden veel eigen beslissingen nemen, maar ook deelstaten wagen zich niet aan een mondkapjesregel. Alleen de steden Jena en Nordhausen hebben een plicht ingevoerd voor winkels en openbare gebouwen.

De overheden in Duitsland volgen de richtlijnen van het Robert Koch-Instituut (het Duitse RIVM). Dat heeft geen onomstotelijke bewijzen dat het dragen van mond- en neusbescherming het besmettingsgevaar verkleint. Sterker nog, het instituut vreest dat wanneer mensen massaal maskers gaan dragen, ze niet langer de noodzaak voelen om afstand te houden. En dat zou een grote vergissing zijn."

Het Duitse RIVM veranderde gisteren van koers en zei dat besmetting met een mondkapje mogelijk toch voorkomen kan worden.

Oost-Azië: onderdeel van de cultuur

Mondkapjes zijn in Oost-Azië al veel langer onderdeel van het straatbeeld, maar dat neemt niet weg dat er ook nu extra maatregelen zijn genomen.

Oost-Azië correspondent Sjoerd den Daas: "In de meeste landen in Oost-Azie zijn ze het er wel over eens: het dragen van mondkapjes verkleint de kans op het overdragen van virussen. Een les die vooral ook tijdens de SARS-epidemie van 2003 werd getrokken. In China zijn de mondkapjes vanaf het begin van de epidemie op veel plekken verplicht, en waren ze een belangrijke pilaar in de campagne die het coronavirus een halt toe moest roepen."

"Zuid-Korea, Hongkong en Taiwan volgden een vergelijkbaar pad. Mensen werd opgedragen zo weinig mogelijk de deur uit te gaan, maar wie wel naar buiten gaat draagt een mondkapje om de kans op verspreiding van het virus zo laag mogelijk houden. Wie een mondkapje draagt verkleint de kans om het virus via druppeltjes uit de mond verder te verspreiden, zo is het idee. Mondkapjes dragen eraan bij dat mensen die onbewust drager zijn van het virus maar geen symptomen hebben, anderen minder gauw zullen besmetten."

Chinese epidemiologen zien zich gesteund in die gedachte door de beperkte overdracht van het virus buiten Hubei. Den Daas: "Ook in Hongkong en Taiwan waar in tegenstelling tot China geen sprake is geweest van strenge lockdowns, maar waar mondkapjes wel gemeengoed zijn, is de lokale overdacht van het virus beperkt gebleven. Al blijft de exacte invloed van de mondkapjes daarop moeilijk meetbaar."

"Het beleid in China is inmiddels weer iets versoepeld: op rustige plekken zijn mondkapjes niet langer een vereiste. Wie parken, restaurants of kantoorgebouwen binnen wil komen, is evenwel nog steeds verplicht een mondkapje op te zetten. En de meeste inwoners van het land kiezen er vooralsnog voor vast te houden aan het mondkapje. Als teken van respect, een gebaar richting andere mensen op straat: wij nemen dit virus, en uw gezondheid, serieus. Waardoor mensen die mogelijk wél besmettelijk zijn en een kapje dragen, niet kampen met stigma's."

Zuid-Afrika: verwarring over gebruik

Zuid-Afrika heeft het grootste aantal besmettingen van het continent. Het gebruik van mondkapjes is daar, net als in de rest van Afrika, geen gewoonte. Correspondent Elles van Gelder ziet sinds de coronapandemie een enkeling toch met een mondkapje rondlopen. Ook zijn er werkgevers die mondkapjes aan hun werknemers geven omdat zij contact moeten hebben met klanten. Dat geldt bijvoorbeeld voor pompbediendes.

Van Gelder: "Er was de afgelopen week in Zuid-Afrika verwarring of het gebruik van een mondkapje nu juist wel of niet wordt aangeraden door de overheid voor de gewone burger. De provincie Westkaap, waar Kaapstad ligt, raadde het vier dagen geleden nog af en zei dat mondkapjes juist voor meer verspreiding kunnen zorgen omdat veel mensen er met hun handen aan zitten. Maar de minister van Gezondheidszorg zei gisteren dat mondkapjes juist wel helpen en raadt ze aan voor mensen met symptomen en op plaatsen waar het moeilijk is om afstand te bewaren van elkaar."

"Een van de plekken waar de overheid de mondkapjes wil zien, is in taxibusjes. Taxibusjes zijn het voornaamste openbaar vervoer in Zuid-Afrika. Momenteel mogen de taxi's als onderdeel van de coronamaatregelen 70 procent van de stoelen vullen, mits iedereen een mondkapje draagt van medische kwaliteit. Die zijn alleen nergens te krijgen. Ook in ziekenhuizen in Zuid-Afrika is een tekort. Zonder mondkapje mag maar de helft van de taxi worden gevuld, tot ontevredenheid van taxi-bazen. Het is dan ook maar de vraag of ze zich aan de regel gaan houden."