Er moet snel iets gebeuren aan de wildgroei aan verstrekte burgerservicenummers (bsn) voor tijdelijke arbeidsmigranten. Dat vinden de politie, gemeenten en de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Vorige week kwam naar buiten dat die instanties niet weten wie er van de 2,3 miljoen tijdelijke arbeidsmigranten nog in Nederland zijn, en waar ze verblijven. Die onzichtbaarheid biedt mogelijkheden tot fraude en uitbuiting. De instanties willen daarom dat ook tijdelijke arbeidsmigranten verplicht een woonadres in Nederland registreren als ze een bsn-nummer aanvragen.
Die oproep deden ze woensdag tijdens een speciaal ingelaste bijeenkomst op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Daar waren zestig vertegenwoordigers van diverse instanties aanwezig, allemaal bezorgd over de makkelijke verstrekking van bsn-nummers.
Als een buitenlander naar Nederland komt voor werk of studie en van plan is maximaal vier maanden te blijven, moet hij zich melden bij een van de negentien loketten van de Registratie Niet-Ingezetenen (RNI). Deze loketten vragen niet naar een woonadres in Nederland of wat iemand komt doen. Een bsn-nummer, nodig om salaris te ontvangen, is binnen een paar minuten beschikbaar. Het nummer blijft levenslang geldig.
Blackbox
De gemeente Westland, midden in het kassengebied, heeft zo'n RNI-loket, waar veel arbeidsmigranten zich laten inschrijven. "Na hun inschrijving verdwijnen ze in een soort blackbox. We weten niet of ze hier daadwerkelijk gaan werken, waar ze gaan werken, waar ze gaan wonen. En niemand controleert of ze na die vier maanden nog in Nederland zijn", zegt wethouder Albert Abee van de gemeente Westland.
Gemeenten weten zo niet of er een grote groep arbeidsmigranten in hun gemeente woont. "Op die manier betalen de mensen geen gemeentelijke belastingen. Maar het is ook heel gevaarlijk als er een ramp is. De brandweer kan dan ineens bij een grote brand stuiten op een grote groep bewoners in een verlaten pand, dat is levensgevaarlijk", zegt Abee.
Hennepbende
Daarnaast maken criminelen misbruik van de bsn-nummers. In Limburg ontdekte de politie mei vorig jaar een grote hennepbende, die verspreid over meer dan tachtig panden in de regio Sittard-Geleen hennep kweekte. "Om die panden te huren of kopen heb je een bsn-nummer nodig", zegt recherche-chef Rob van Kan van de politie Limburg. "De bende, een groep mensen van Albanese herkomst, heeft die verkregen via inschrijvingen bij het RNI-loket."
"We ontdekten zelfs dat mensen werden ingevlogen vanuit Albanië, zich lieten inschrijven bij een RNI-loket voor een bsn-nummer en nog diezelfde dag weer terugvlogen."
Schijnwereld
Rienk Hoff, initiatiefnemer van 'Burgerinitiatief 1 Overheid', verzamelde voorbeelden van bsn-misbruik. Hij noemt een schoonmaakuitzendbureau dat zijn werknemers "een schrikbarend laag bedrag" betaalt. "Maar omdat ze via de RNI staan ingeschreven denken de bedrijven die de schoonmakers inhuren al snel 'het zal wel goed zitten'. Terwijl er waarschijnlijk toch sprake is van uitbuiting."
Hij wil dat er betere samenwerking komt tussen overheidsinstanties. "Er zijn nu een heleboel mensen geregistreerd, van wie we niet weten wie ze zijn en wat ze doen. We hebben daarmee een schijnwereld gecreëerd. En in die schijnwereld kun je dingen doen, waarvan we eigenlijk niet willen dat ze gebeuren."
De Inspectiedienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die onder meer arbeidsuitbuiting opspoort, laat in een verklaring weten dat het RNI-systeem de opsporing belemmert. "Bij vermoedens van arbeidsuitbuiting kan de dienst zelf geen arbeidsmigranten benaderen, omdat er geen Nederlands verblijfadres bekend is", laat een woordvoerder weten. De Inspectie moet dan vertrouwen op de informatie van uitzendbureaus die de mensen in dienst hebben.
Politie, gemeenten en de inspectie dringen aan op een snelle oplossing, zoals een meldplicht na vier maanden. Hoff en wethouder Abee willen dat ook mensen die hier tijdelijk werken, geregistreerd worden met een huisadres. Abee: "Dan krijgen we grip op iedereen die hier in Nederland verblijft."
