Met de bezorgdheid over een nieuw en onbekend virus én miljoenen mensen die gedwongen thuis in quarantaine zitten, zijn in China sociale media van groot belang. De communicatietactiek en de censuur van het land zijn er vooral op gericht de centrale leiders te beschermen.
Was China in het begin van de corona-uitbraak met name defensief, die aanpak is volgens twee Chinakenners nu veranderd naar offensief. "Men probeert de opinie internationaal te beïnvloeden. Door systematisch te corresponderen met influencers in het buitenland, zoals ambassades, ook binnen de EU", zegt politicoloog en Chinakenner Jonathan Holslag. China wil laten zien dat het op een doortastende manier optreedt."
Zo meldde de Chinese ambassadeur in Nederland gisteren dat de sterk dalende lijn van nieuwe besmettingen in China is te danken aan de "drastische en ongekende maatregelen" die China heeft genomen tegen de uitbraak.
Verhaal ombuigen
"Het is gegaan van 'we hebben een enorm probleem' naar 'wij hebben de oplossing in China en we gaan nu de rest van de wereld vertellen hoe wij dit doen en hoe jullie het ook kunnen oplossen'", zegt Ardi Bouwers, China-expert met de focus op communicatie en media. China grijpt de kans om zichzelf neer te zetten als voorbeeld voor de rest van de wereld. "Ze pakken de leiderschapsrol", zegt ze.
De beste propaganda is volgens Bouwers propaganda waar een kern van waarheid in zit. "Een verhaal ombuigen en alle haken en ogen er niet bij vertellen: je pakt een feit en vanuit dat feit bouw je je verhaal op. Daarbij druk je alle minder gewenste feiten weg."
Helden
China controleert hoe er op sociale media over een ontwikkeling gesproken wordt, legt Bouwers uit. De overheid verwijdert verhalen van kritische burgers. Een groep burgers is een online actiegroep begonnen om het materiaal veilig te stellen dat wordt verwijderd.
"Ze komen liever met verhalen over heldhaftig medisch personeel bijvoorbeeld, na de dood van van oogarts Li Wenliang, een van de eerste artsen die de uitbraak ontdekte. Daarmee is de discussie over de dokter en het feit dat er allerlei informatie niet door is gekomen waardoor het virus kon verspreiden, weggedrukt."
De kracht van propaganda is zo'n boodschap en dan ook nog herhalen, legt Bouwers uit. "Veel Chinezen gaan het geloven, maar dat kan ook internationaal gelden."
Verhalen over heldhaftige verplegers worden in China enorm uitvergroot. En na de medische helden, zijn er nu ook verhalen over kleine helden, zoals een man die 500 mondkapjes naar een politiebureau brengt."
Doortastend wil China zijn, zegt Chinakenner Holslag. "Het beeld van een overheid die geen enkel risico neemt. Dat vertaalt zich naar het stellen van limieten, het afsluiten van steden, een verbod op het vormen van een grote groep aan de ene kant. Aan de andere kant: het land wil uitstralen dat het internationaal ook wil samenwerken met de Wereldgezondheidsorganisatie."
Boeiend in de berichtgeving noemt de expert ook dat China veel aandacht geeft aan problemen in andere landen die de pandemie proberen te beperken. "Ze willen aantonen dat het voor iedereen moeilijk is." Dat staat haaks op de aanpak in het begin. "Toen werden landen die in de invloedssfeer van China liggen ook sterk beïnvloed door Beijing in hun berichtgeving en handelen. Ze werden onder druk gezet. Daardoor heeft virus zich daar verder kunnen verspreiden, bijvoorbeeld in Cambodja."
De Chinese communicatie en censuur heeft een belangrijke binnenlandse component. "Ze willen bijvoorbeeld niet verder de vluchten beperken, want dan loopt het land geld mis. De Wereldbank heeft gezegd dat de Chinese economie zeer kwetsbaar is op dit moment. Wat China wil vermijden is dat buitenlandse investeerders vertrekken omdat productieketens worden gestaakt. China wil niet dat de gevolgen van corona de economische groei aantast", zegt Holslag.
Vertrouwen herstellen
De economische dimensie staat altijd voorop in China, aldus de expert. "Want economische groei = een tevreden bevolking = sociale stabiliteit = legitimiteit voor de Communistische Partij. Sociale instabiliteit is een enorme smet op het blazoen van China. Xi Jinping heeft zich opgeworpen als grote hervormer, hij moet van China een sterke staat maken. Maar de uitbraak en aanpak van het corona-virus en de kwakkelende economie doen twijfelen aan Xi en zijn beleid."
China als groeimotor van de wereld staat inmiddels onder zware druk. Want wat het corona-virus aantoont is dat landen erg afhankelijk zijn van China. "Ketens als IKEA en H&M zijn voor heel veel producten afhankelijk van één land. Dat heeft voordelen, maar in dit geval dus ook het nadeel van het gebrek aan risicospreiding."
De China-expert is heel benieuwd hoe China de impact op de economie en de schade voor de rest van het jaar voorspelt. Holslag: "Wat gaan ze doen om het vertrouwen van buitenlandse investeerders te herstellen?"
