De Erasmusprijs 2020 is toegekend aan de Britse kunstenaar Grayson Perry. Hij is een beroemdheid in Groot-Brittannië, een provocateur die zich graag als vrouw verkleedt en veel humor gebruikt in zijn kunst.
Perry ontwerpt veel keramische werken, wandtapijten en beelden. Bij de bekendmaking vanmorgen in de Royal Academy of Arts in Londen roemde de jury zijn manier om kunst toegankelijk te maken en zijn omgang met ingewikkelde maatschappelijke thema's.
Kunst als gebruiksvoorwerp
De 60-jarige Perry is vereerd dat hij in november de prijs krijgt van koning Willem-Alexander. "Als ik zie wie deze prijs eerder hebben ontvangen, dan ben ik nu al bang dat ik door de mand val", zegt hij lachend. Aan de prijs is een geldbedrag van 150.000 euro verbonden.
De oeuvreprijs wordt jaarlijks toegekend aan iemand die een "exceptionele bijdrage heeft geleverd aan de kunst, cultuur of wetenschap". De prijs is in 1958 in het leven geroepen door prins Bernhard, tegenwoordig is dus koning Willem-Alexander beschermheer van de stichting.
Perry gaf Nieuwsuur een exclusief inkijkje in zijn studio in Islington, in Noord-Londen. In de witte ruimte staan twee grote ovens die hij gebruikt voor de vazen, borden en andere keramische kunst die hij ontwerpt. "Ik ben daar mee begonnen omdat ik merkte dat de kunstelite daar nogal neerbuigend over deed. Terwijl ik dacht: een vaas, een bord, dat zijn gebruiksvoorwerpen, daar doe je iets mee. Kunst als gebruiksvoorwerp krijgt een enorme meerwaarde, door mensen die er elke dag even naar kijken een glimlach te bezorgen."
Die 'posh' kunstverzamelaars kopen uiteindelijk wel je werk hè, dus je hebt ze ook nodig.
Een tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam in 2002 betekende zijn internationale doorbraak. "Ik heb veel aan Nederland te danken. Dankzij die expositie kreeg ik uiteindelijk de Turner Prize (een van de meest prestigieuze kunstprijzen, red). Sindsdien is het enorm bergopwaarts gegaan." Bij de uitreiking grapte hij ten overstaan van veel kopstukken uit de kunstwereld: "Het werd wel eens tijd dat een pottenbakkende travestiet deze prijs zou krijgen."
Het is Perry ten voeten uit. Hij is afkomstig uit een arbeidersmilieu en kende een moeilijke jeugd. Nu wordt hij ineens op handen gedragen door het kunstestablishment. "Ik moet daar nog regelmatig om lachen. Ik heb enorm geluk gehad, kan doen wat ik leuk vind en het blijkt dat mensen het waarderen. En die posh kunstverzamelaars kopen uiteindelijk wel je werk hè, dus je hebt ze ook nodig", zegt hij, gevolgd door zijn karakteristieke bulderlach.
Brexit-vazen
In 2013 ontving Perry een koninklijke onderscheiding uit handen van koningin Elizabeth. En naast kunstenaar is hij ook schrijver en maakt hij televisiedocumentaires. "Maar in de kern ben ik wel een kunstenaar. Keramische kunst maken vergt geduld, alleen zijn, nadenken. In mijn studio ben ik zeer gelukkig."
Perry mengt zich met zijn kunst nadrukkelijk in het Britse politieke debat. "Man, wat heb ik een werk gehad aan brexit", zegt hij. Hij trok eindeloos veel het land in om met pro-brexit-Britten te praten.
Ook hield hij een onderzoek onder beide groepen om te kijken hoe groot de verschillen zijn. "En wat bleek: brexit-aanhangers verschillen in de kern niet eens zoveel van zij die tegen brexit zijn. We hebben veel meer overeenkomsten dan verschillen." Hij verwerkte zijn tocht door het land in twee vazen, die Matching Pair zijn gaan heten en zijn aangekocht door het beroemde V&A-museum in Londen.
Vrouwenkleren 'komen me niet slecht uit'
In het openbaar verschijnt hij graag verkleed als vrouw, als zijn alter ego Claire, iets wat al op hele jonge leeftijd begon. "Dat begon al toen ik zeven jaar was. Had ik ineens de neiging om kleding van mijn zus aan te trekken. Het was nooit iets waar ik mee te koop liep. Pas toen ik wat ouder was kreeg ik door dat er veel meer mannen zijn die dat hebben. En ik moet bekennen, het komt me niet slecht uit. Het heeft zeker bijgedragen aan mijn bekendheid."
De Erasmusprijs wordt in november in het Paleis op de Dam aan hem uitgereikt. "Het lijkt me heerlijk om in een zelfontworpen jurk naast jullie koning te verschijnen. Prins Charles kon het ook waarderen en Nederland is zo vooruitstrevend toch? Misschien wordt het een oranje jurk, lijkt me prachtig."
