"Het idee was dat je in dit land alleen maar hard hoefde te werken, dan zou je er wel komen. Maar je kunt werken zo hard je wilt, het zal amper verschil maken als je in de buurt zit van het minimumloon." Aan het woord is Barbara Ehrenreich. De Amerikaanse schrijfster krijgt vandaag de prestigieuze Erasmusprijs uit handen van koning Willem-Alexander.
De 77-jarige Ehrenreich wordt geëerd om haar decennialange onderzoek naar onder meer armoede in de VS. Voor haar bekendste boek Nickel en Dimed, onderging ze maandenlang het leven van de zogenoemde 'werkende armen'. Miljoenen Amerikanen die iedere dag ver onder het minimumloon zwoegen in restaurants of de schoonmaak.
Het boek is alweer achttien jaar oud, maar de problemen zijn nog net zo acuut. "Het Amerikaanse minimumloon is 7,25 dollar per uur. Een huishouden van één volwassene met één kind kan rondkomen van een loon van tussen de 20 en de 25 dollar per uur", zegt Ehrenreich. "Ik vind het schokkend om te zien wat wordt geaccepteerd als normaal."
Twee maanden borg aanbetalen
Het hebben van werk betekent niet dat je ook genoeg te eten hebt of een dak boven je hoofd. Zo heeft de helft van de mensen die voor hulp aankloppen bij daklozenopvang Povorello in de staat Montana, waar Ehrenreich werd geboren, een baan. "In tegenstelling tot wat veel mensen denken", zegt Amy Thompson van de opvang.
Volgens haar werken de mensen die ze helpt juist heel hard, maar is het moeilijk om verder te komen. "Ze werken hard om geld te sparen voor huisvesting, maar hier moet je voor een flat twee maanden huur en borg aanbetalen. Dat kan een paar duizend dollar zijn. Als je nog geen 10 dollar per uur krijgt, lukt dat nooit."
Je moet werken, maar je doet het niet echt voor het salaris. Het is puur overleven.
Stephanie Land leidde het leven zoals miljoenen onderbetaalde Amerikanen dat doen, het leven waarover Ehrenreich zo vaak schreef. Ze woonde met haar dochter in een flatje vol ongezonde schimmel en kwam nauwelijks rond. "Ik werkte fulltime als schoonmaakster voor 5 à 6 dollar per uur, terwijl ik online een opleiding volgde."
De meeste maanden had ze maar 50 dollar te besteden. "Die enorme stress vreet aan je. Je moet werken, maar je doet het niet echt voor het salaris. Het is puur overleven", zegt Land. "Ik kreeg geen vakantiedagen of ziekteverlof. Ik kon me wel ziek melden, maar dan zou ik mijn baan kwijt zijn."
Een luier aan naar je werk
Ehrenreich kent door haar jarenlange onderzoek veel schrijnende voorbeelden en verhalen. Ze vertelt dat sommige vrouwen luiers dragen naar hun werk, omdat ze misschien geen tijd krijgen om naar de wc te gaan. "Dat is gewoon de regel: je mag de plek waar je moet zijn niet verlaten. Je kan niet zomaar naar de wc."
Ze gaat verder: "Die dingen zijn misschien onvoorstelbaar voor een land als Nederland, maar hier zijn ze normaal. Ik kan mezelf in een constante staat van woede houden door hieraan te denken."
Ik ben al heel lang fan van Barbara Ehrenreich en nu ben ik door haar geaccepteerd.
Ook Stephanie Land wordt er boos van. "De American Dream is gelul. Zolang werkgevers geen loon betalen waarvan je kunt leven en we geen zorgsysteem hebben waar iedereen terecht kan, is het een bikkelhard gevecht en zullen mensen het niet redden. Hoe hard ze ook werken."
Volgens Land heeft haar sterke drang om schrijfster geworden haar gered. Haar online essays over haar leven als werkende, alleenstaande moeder, vechtend tegen de armoede, werden opgemerkt door enkele media. En zo kwam ze ook in het vizier van Ehrenreich.
Het Economic Hardship Reporting Project van Ehrenreich moedigt journalisten aan om een levensecht beeld te schetsen van mensen uit de armoedeklasse. "Ze hielpen me met het plaatsen van artikelen. En niet alleen dat", zegt Land. "Ik ben al heel lang fan van Barbara Ehrenreich en nu ben ik door haar geaccepteerd."
Een echt huis
In januari komt het eerste boek van Land uit: Maid, de schoonmaakster. En het verschijnt niet alleen in de Verenigde Staten, maar ook in Groot-Brittannië, Italië, Japan en China. Land is er erg trots op. "Dit boek is een tastbaar bewijs van heel veel werk."
Het heeft haar leven in meerdere opzichten veranderd. Van de voorschotten van het boek kan Land haar schulden afbetalen en haar, inmiddels twee, kinderen opvoeden in een echt huis. "Ik hoop dat het verandert hoe mensen in dit land tegen armoede aankijken."
