Na twee weken van bedreigingen en leugens gaan tegenpolen in debat

Bedreigingen, leugens en veel ongemak. De parlementaire flitsenquête naar bemoeienis vanuit het buitenland bij Nederlandse moskeeën heeft meer ophef veroorzaakt dan de onderzoekscommissie zelf had verwacht.

De vraag die bij het onderzoek centraal stond: in hoeverre worden moskeeën en andere islamitische organisaties gefinancierd met geld uit 'onvrije' landen waar normen gelden die haaks staan op de onze, en leidt dit tot ongewenste beïnvloeding?

In Nieuwsuur gaan twee mannen die de afgelopen weken verhoord zijn in debat. Zij staan recht tegenover elkaar in de discussie. De tot de islam bekeerde Jacob van der Blom haalde in Qatar en Koeweit miljoenen euro's binnen voor de financiering van drie islamitische instellingen. Hij bestreed in zijn verhoor dat daarbij sprake was van religieuze bemoeienis door de Golfstaten.

Saïd Bouharrou is vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland. Hij onderschrijft juist dat een groepje orthodoxe moslims anderen onder druk zet om mee te doen met de 'strenge' koers. Hij vindt dat de invloed uit Golfstaten aangepakt moet worden.

Kijk hieronder het debat:

Van der Blom en Bouharrou zijn het over één ding wél eens: de onderzoekscommissie was niet deskundig genoeg.

Volgens Van der Blom schond de commissie bovendien de scheiding tussen kerk en staat. "Ik ben bang dat de schade die de commissie op deze manier aanricht een grotere impact zal hebben op radicalisering dan je met miljoenen uit het buitenland kunt doen."

Heeft het onderzoek, ondanks de kritiek op de commissie, iets opgeleverd? We vragen het aan politiek duider Arjan Noorlander, die alle verhoren heeft gevolgd.

Is iedereen eerlijk geweest tijdens de verhoren?

"Nee, de ondervragingscommissie zegt te twijfelen aan sommige antwoorden. Vooral de bestuurders van de salafistische As-Soennah- en alFitrah-moskeeën deden de wenkbrauwen fronsen.

Oud-voorzitter Abdelhamid Taheri was bijna twintig jaar actief bij de As-Soennah moskee in Den Haag, maar leek zich veel niet te herinneren. Hij verwees, tot frustratie van de onderzoekscommissie, veel vragen over de financiën door naar de penningmeester of hij had 'hier nu even geen informatie over'.

De ondervraging met Imam Suhayb Salam van de Utrechtse alFitrah verliep nog veel stroever. Zo was hij onduidelijk of er verboden islamitische bruiloften plaatsvinden in zijn moskee. De commissie denkt informatie te hebben dat het wel degelijk gebeurt.

De commissie overweegt eventuele vervolgstappen, bijvoorbeeld extra verhoren met deze twee mannen of andere betrokkenen bij de moskeeën. Als de commissie echt leugens vaststelt, kan de commissie aangifte doen van meineed en dan zouden de verhoorden in een cel kunnen belanden."

Weet de commissie dan wel hoe het zit?

"Alle verhoren, ook met specialisten en burgemeesters, hebben volgens de commissie wel meer inzichten opgeleverd. De Kamerleden hebben zich dan ook niet alleen gebaseerd op de openbare verhoren. De afgelopen maanden hebben ze achter gesloten deuren veel meer betrokkenen gesproken.

Daarnaast hebben ze ook inzicht in bank- en belastinggegevens van de onderzochte instellingen. En ze hebben contacten met de geheime dienst AIVD die de radicalisering in de moslimwereld scherp in de gaten houden."

Bij hoeveel moskeeën zijn er mogelijk problemen?

"De meeste betrokkenen denken dat er bij tien tot vijftien Nederlandse moskeeën verdacht geld terechtkomt uit de Golfstaten. Het zijn moskeeën waar een salafistische stroming wordt gevolgd, die afstand nemen van de Nederlandse waarden en rechtstaat.

Dit aantal valt mee als je je bedenkt dat er in Nederland ruim 450 actieve moskeeën zijn.

Maar de invloed van deze moskeeën kan wel groot zijn. Zo werd bij de verhoren duidelijk dat alleen al bij de Utrechtse alFitrah jaarlijks honderden jongeren islamlessen volgen, soms veertien uur in de week. Het beeld dat uit de verhoren naar voren komt is dat dit aantal groter wordt."

Wat gaat de commissie nu doen?

"De commissieleden moeten vaststellen of ze klaar zijn met de openbare verhoren of niet. Vooral de besturen van alFitrah en As-Soennah moeten nog rekening houden met een telefoontje van voorzitter Michel Rog (CDA).

Eind april wordt het eindrapport verwacht."

Wat gaat de commissie adviseren?

"Het lijkt er nu op dat de commissie ervan overtuigd is dat er onwenselijke (financiële) beïnvloeding is vanuit Golfstaten. De opdracht van de commissie is ook om na te denken hoe de invloed valt te doorbreken.

De commissie zou kunnen voorstellen de geldstromen te verbieden. Het is alleen de vraag of zo'n verbod zou werken. Organisaties die geldstromen willen verbergen, hebben daar via tussenpersonen altijd mogelijkheden voor en de controle wordt daardoor alleen maar ingewikkelder."

"Bovendien legden de ondervragingen een breder probleem dan alleen de financiën bloot; het groeiend salafisme in Nederlandse moskeeën en informeel moslimonderwijs. De commissie zou in het eindrapport de Tweede kamer kunnen adviseren hier verder onderzoek naar te doen."

Alle verhalen lezen over de verhoren? Bekijk ze hieronder: