"Depressiegala? Deceptiegala was achteraf gezien een betere titel geweest." Het is een van de vele reacties op sociale media naar aanleiding van onze uitzending van gisteren over de subsidies voor het Depressiegala. Het geld ging niet naar de beloofde doelen, maar naar managers, directeuren, reclamebureaus en tv-producenten.
Voor D66-Kamerlid Antje Diertens is het reden om niet aanwezig te zijn bij het Depressiegala, dat vanavond voor de vijfde keer wordt georganiseerd. "Nu er vraagtekens zijn bij hoe het subsidiegeld is besteed, wil ik daar niet medeverantwoordelijk voor zijn. Het voelt niet meer goed. Ik wil eerst weten waar het geld nou precies naartoe is gegaan."
De onthulling van Nieuwsuur heeft haar geschokt. "Ik vind het Depressiegala op zich een goed initiatief, maar het is teleurstellend dat dit dan het verhaal erachter is. Subsidies voor dergelijke goede doelen vind ik prima, maar dan moet het wel bij de mensen waarvoor het bedoeld is terecht komen. De 'gewone' mensen, de patiënten."
Met lege handen naar huis
De organisatie achter het gala, de Mental Health Foundation (MHF), kreeg in 2016 en 2017 bij elkaar bijna 3 ton subsidie van het ministerie van Volksgezondheid om voorlichting over depressie te geven op 500 scholen, een buddysysteem van zelfhulpgroepen op te zetten voor leerlingen en om een gala te organiseren.
Alleen dat laatste heeft daadwerkelijk plaatsgevonden, bleek gisteren uit onderzoek van Nieuwsuur. Het geld is vooral gegaan naar een directeur en overheadkosten. De opbrengst van het gala ging bovendien niet naar het beloofde depressie-onderzoek, en ook jongerenorganisatie Tweestrijd heeft niets ontvangen.
"Het is schandalig hoe belastinggeld is besteed", zegt CDA-Kamerlid Joba van den Berg. "De groep voor wie het bedoeld is heeft hier weinig tot niks van gemerkt." Ze vindt het ook schrijnend voor Tweestrijd, die op vrijwillige basis psychische problemen bespreekbaar maakt op scholen. "Die is met lege handen naar huis gestuurd."
Ik weet niet waarom wij het zwarte schaap zijn. Het was niet onze bedoeling om het te laten mislukken.
Psychiaters Esther van Fenema en Bram Bakker, die in het bestuur van de MHF zitten, geven vanavond op het gala een toelichting op de ontstane ophef. "Er zijn dingen niet goed gegaan en dat is akelig", zegt Fenema. "We hebben afscheid moeten nemen van de directeur en van projecten. Het is niet zo goed gegaan als we hadden gehoopt."
Bakker benadrukt dat er netjes is afgerekend met het ministerie. "Toen de projecten niet van de grond kwamen, hebben we de subsidie gelijk stopgezet. Vervolgens is er een herberekening gemaakt. Het verschil hebben we uit eigen zak terugbetaald. En iedere euro die wij eraan hebben besteed, is nooit gecompenseerd."
"Wij weten niet zo goed wat we fout hebben gedaan", zegt Bakker ook. "Er zijn wel vaker subsidies gegeven waarbij dingen zijn mislukt. En het gaat ook wel eens om grotere bedragen. Ik weet niet waarom wij het zwarte schaap zijn. Het was niet onze bedoeling om het te laten mislukken."
Meer transparantie
Van den Berg (CDA) wil Kamervragen stellen over de subsidieverstrekking door het ministerie van VWS. "Niet alleen over dit traject. Ik wil van de staatssecretaris weten: zijn er nog andere subsidietrajecten waar we straks hetzelfde verhaal kunnen verwachten? Ik wil meer transparantie over welke subsidies er lopen en hoe de effectiviteit daarvan wordt gemeten."
Het ministerie controleert nu met name of een subsidie 'rechtmatig' is besteed, zegt het CDA-Kamerlid. "Het kijkt of het geld terecht is gekomen waar de rekeninghouder het aangeeft. Maar het ministerie kijkt niet altijd naar de effectiviteit. Was dit uiteindelijk het geld waard? Dat is een vraag die ik aan VWS zou willen stellen."
Ik zit hier niet omdat ik awareness of aandacht wil, ik zit hier omdat ik hulp wil.
De organisatoren van het Depressiegala gaven eerder aan dat het gala wel veel media-aandacht voor depressie heeft opgeleverd. Volgens Charlotte Bouman (26), die zelf suïcidaal is, is aandacht niet wat er nodig is. Ze demonstreert vandaag bij de ingang van het ministerie van VWS om aandacht te vragen voor het gebrek aan de juiste zorg.
"Mijn probleem is niet dat mensen mijn ziekte niet begrijpen. Mijn probleem is dat de juiste hulp er niet is", zegt Bouwman, die naar eigen zeggen al 804 dagen op een wachtlijst voor de juiste hulp staat. "Ik hoef niet meer awareness. Ik zit hier niet omdat ik aandacht wil, ik zit hier omdat ik hulp wil."
VVD-Kamerlid Kelly Regterschot denkt wel dat het belangrijk is om depressie onder de aandacht te brengen. "Maar ik denk dat we dat op andere manieren veel beter kunnen doen. Niet door het geld zo over de balk te smijten. We moeten mensen helpen, en dat doen met mensen die met hun voeten in de klei staan."
Staat de zaak rond het Depressiegala op zichzelf of gebeurt dit vaker met subsidies? Daarover spreken we met Willemien den Ouden, hoogleraar staats- en bestuursrecht (Universiteit van Leiden) die gespecialiseerd is in hoe overheden omgaan met subsidies. Bekijk het gesprek in de video hieronder:
