Het is onrustig in Teheran. Studenten demonstreren en eisen het aftreden van de hoogste leiders, de politie zet traangas in. Zo eindigt een dag die al even opvallend begon: met de bekentenis van de Iraanse overheid dat zij inderdaad achter het neerhalen van vlucht PS752 zit. Iets wat eerder nog werd ontkend.
De Iraanse tv-journalist Ghanbar Naderi is verbijsterd over de plotselinge bekentenis. "Ik was in de vroege ochtend van die noodlottige dag ter plekke. Ik heb veel internationale media te woord gestaan, en vertelde ze dat de crash het gevolg was van een technisch probleem. Ik geloofde de luchtvaartautoriteiten."
Maar Iran bekende zaterdag toch schuld. "Ik besef nu dat de luchtvaartautoriteiten ook leugens te horen kregen van veiligheidsofficieren, vooral van de Revolutionaire Garde. Mijn excuses daarvoor, voor wat ik geloofde en voor wat de autoriteiten zeiden. Ik was geschokt en met mij het hele land."
Dagen van geheimhouding zijn voorbij
Aan boord van de Boeing 737 van Ukraine International Airlines zaten behalve meer dan tachtig Iraniërs ook tientallen Canadezen en Oekraïners. De commandant van de luchtmacht van de Iraanse Revolutionaire Garde gaf toe dat het vliegtuig per ongeluk uit de lucht is geschoten.
Naar eigen zeggen informeerde de commandant dezelfde dag nog de autoriteiten over de ramp. Maar Iran ontkende de afgelopen dagen ten stelligste dat het verantwoordelijk was voor de vliegtuigcrash. Kom maar met bewijzen, werd er gezegd. Naderi noemt de Iraanse autoriteiten incompetent.
"Ze kunnen maar beter inzien dat de dagen van geheimhouding voorbij zijn. Dit is het tijdperk van de sociale media. Je kunt niets meer geheimhouden. Niet zoals in de jaren 80 of 90. Alles is open en bloot te zien. Uiteindelijk konden ze alleen maar toegeven dat deze vreselijke tragedie hun eigen schuld was."
Zaterdag wordt er in Iran ook geprotesteerd tegen de geliquideerde generaal Qassem Soleimani, die eerder nog als held werd begraven. "Bedenk dat een paar dagen geleden miljoenen mensen de straat op gingen om hun solidariteit te betuigen en eer te bewijzen aan Soleimani. Is dit dan hun dank? Leugens en onwaarheden?"
De Iraanse journalist spreekt van een grof schandaal. "Mijn eigen regering heeft drie dagen lang leugens verkondigd. Tot er uiteindelijk zulk overweldigend bewijs was uit Iran en vanuit de internationale gemeenschap dat ze openheid van zaken moesten geven en de waarheid moesten zeggen."
Naderi denkt niet dat de demonstraties snel zullen stoppen, omdat veel landgenoten niet langer het regime steunen. "De mensen willen weer normale betrekkingen met het Westen. Ze kunnen zich geen conflict of oorlog in de regio meer veroorloven. Het laatste wat ze in deze economisch gezien vreselijke tijden willen, is een oorlog."
Onschuldige doden
Oud-Iran-correspondent Carolien Omidi, die ruim zeventien jaar woonde en werkte in het land, benadrukt dat er in Iran al veel boosheid en frustratie leefde ten opzichte van de regering. "De Iraanse bevolking lijdt al jaren onder sancties en onder een enorm verslechterde economie."
De leugens van de overheid over de crash zijn volgens haar de spreekwoordelijke druppel die de emmer doet overlopen. "Daarom zijn de protesten in Teheran, en ook in andere Iraanse steden, nu zo fel. Ik denk dat deze protesten niet zouden zijn uitgebroken als het in een ander land was gebeurd."
Ook is er nog veel woede over het hard neerslaan van de protesten in november. Daarbij vielen 1500 doden. "Veel mensen houden Soleimani daarvoor verantwoordelijk. Die link leggen demonstranten nu ook expliciet. Ze zijn ook boos dat de dood van één generaal zoveel onschuldige doden tot gevolg heeft."
Onder een vergrootglas
Voor morgen zijn er weer protesten voorspeld, vertelt Omidi. "Men is wel bang dat de Iraanse overheid ook nu het internet zal platleggen, net als in november. Daardoor zijn dergelijke protesten moeilijker te organiseren en ook moeilijker te volgen voor de rest van de wereld."
"Misschien dat de overheid nu niet erg hard durft in te grijpen, omdat ze onder een vergrootglas liggen vanwege de crash en de hele wereld meekijkt. Maar als het internet weer plat komt te liggen, dan is er een kans dat de protesten weer hardhandig worden neergeslagen."
