De controle op frauderende zorgbureaus faalt. Er zijn veel meer fraudeurs dan het Openbaar Ministerie aankan en het wordt nieuwe fraudeurs veel te makkelijk gemaakt. OM en zorgverzekeraars schatten dat jaarlijks honderden miljoenen euro's in de zakken van fraudeurs verdwijnen.
In Nieuwsuur, dat vanavond voor het eerst op het nieuwe tijdstip 21.30 uur te zien is, luidt het Openbaar Ministerie de noodklok. "De kraan staat open. Dat is het probleem dat we zien. En wij pakken de zaken op die we kunnen, en daar speelt het strafrecht ook zeker een rol, maar wij kunnen het niet oplossen zolang die kraan open blijft staan", aldus officier van justitie Laurien van Haeringen.
Toegezegde verbeteringen
Ook zorgverzekeraar DSW ziet het probleem alleen maar groter worden. "Als je makkelijk geld wilt verdienen, en je hebt geen moraal, dan begin je een zorgonderneming", zegt Aad de Groot van zorgverzekeraar DSW.
Hij ziet weinig terug van de door de politiek toegezegde verbeteringen. "Wij zien zeker niet dat het beter gaat, eerder zien we dat het slechter gaat in de afgelopen jaren."
We zien dat het heel makkelijk is om zorgaanbieder te worden en dat er vervolgens weinig controle is of het allemaal klopt.
De fraude vindt vaak plaats in gesloten gemeenschappen, variërend van een streng christelijke plattelandsgemeenschap tot groepen met een migrantenachtergrond. Nieuwsuur sprak de afgelopen maanden met tientallen leden van de Turks-Nederlandse gemeenschap die te maken krijgen met of zelf actief zijn in de zorgfraude.
"Als je twintig klanten hebt en maar twee man personeel, dat kan niet", stelt zorgondernemer Resul Özdemir. Hij ziet vaker zogenaamde zorgverleners die zich bij hem melden om als een onderaannemer van zijn zorgkantoor aan de slag te gaan, alleen maar om te kunnen declareren. "Het is een enorme aantasting aan het imago van de sector. Iedere dag starten gewoon bedrijven, die zonder informatie, zonder kennis en kunde, zogenaamd beginnen met zorg leveren."
Nep-patienten
Voormalig zorgondernemer Durak Altinok werd zelf vaker gevraagd mee te frauderen. "De overheid zegt dat je niet mag frauderen, maar tegelijkertijd laat de overheid de deur open. Je kunt zo het geld pakken."
De Groot van verzekeraar DSW bevestigt dat beeld. "Eigenlijk is het voor zo'n zorgbureau op dit moment risicoloos frauderen. Er zit geen sanctie op."
De overheid zegt dat je niet mag frauderen, maar tegelijkertijd laat de overheid de deur open. Je kunt zo het geld pakken.
Vooral sinds de decentralisering van de zorg, vijf jaar geleden, wordt er op tal van manieren met zorggeld gefraudeerd, vaak via zorgbureaus. Die bureaus declareren bijvoorbeeld thuiszorg die nooit geleverd wordt. Of ze frauderen met persoonsgebonden budgetten, de zogenaamde pgb-fraude.
Soms worden daarbij patiënten gedupeerd met te weinig zorg, soms zijn het de (nep)patiënten zelf die met de zorgbureaus mee frauderen.
Een van de kernproblemen is volgens het OM en DSW het gemak waarmee iedereen een zorgonderneming kan beginnen. "We zien dat het heel makkelijk is om zorgaanbieder te worden, en dat er vervolgens weinig controle is of het nou allemaal klopt wat er daar gebeurt", aldus Van Haeringen van het OM.
Drempels
Verzekeraar De Groot legt uit hoe je binnen vijf minuten een zorgbureau in kunt schrijven bij de Kamer van Koophandel zonder enige eis of controle. "En dan kun je patiënten verzinnen waar je tienduizenden euro's onterecht mee kan declareren."
De kans dat een fraudeur gepakt wordt, is heel klein. Het OM doet in Nederland enkele tientallen zorgfraudezaken per jaar, maar alleen verzekeraar DSW liep in het afgelopen jaar al tegen vierhonderd verschillende zorgbureaus aan waarbij fraude wordt vermoed. Het OM heeft niet de capaciteit om dat aan te pakken.
"We zouden onszelf de hele dag bezig kunnen houden met pgb-fraude", zegt officier van justitie Van Haeringen. "Maar dat doen we niet, want we hebben ook nog een heleboel andere zaken die we doen." Ze vindt dat er meer controle moet zijn. "Er moeten betere barrières zijn. Drempels om hiermee te kunnen starten. En als dat niet verandert, dan kunnen wij wel strafzaken blijven doen, alleen, wij kunnen met het strafrecht de kraan niet dichtdraaien."
