Van grenzen aan de economische groei wil premier Mark Rutte niet spreken. "Heel veel kan als we allemaal inschikken. Dat zal de komende tijd moeten. We zijn de vierde economie van de wereld, we moeten veel slimmer omgaan met onze groei."
Rutte zei dat in Nieuwsuur, na een dag vol nieuws over stikstofmaatregelen. Hij presenteerde samen met de ministers van Landbouw en Natuur, Infrastructuur en Wonen een eerste set plannen om bouwprojecten die stil liggen door de stikstofnormen weer vlot te trekken. Bij die presentatie sprak hij van "een crisis met een omvang die ik als premier nog niet eerder heb meegemaakt".
Schellen van de ogen
"We worden geconfronteerd met het risico van baanverlies en hoe gaan we de stikstof terugdringen, en toch ook weer bouwen. Dat is uiterst complex. We zijn er eind mei mee geconfronteerd en we hebben alles eerst moeten uitzoeken. Na de uitkomsten van ons onderzoek zijn bij ons in Den Haag de schellen van de ogen gevallen. Het aantal knoppen waar we aan kunnen draaien is beperkt."
Wij gaan met dit pakket de natuur herstellen.
Dus wordt alvast de maximumsnelheid verlaagd naar 100 kilometer. Wel mag tussen 19.00 en 06.00 uur nog 120 of 130 worden gereden op plaatsen waar dat nu al mag. Rutte verdedigt zich tegen de kritiek dat het wel erg lang duurde voordat de VVD om was.
"Het was niet zo dat we dat echt niet wilden doen. Auto's zijn ook vrijheid. We dachten aanvankelijk dat die verlaging weinig zou doen. Daarmee is tijd verloren. Met deze snelheidsmaatregel doen we niet alleen iets voor natuurgebieden, maar het laatste inzicht is dat het nationaal een breed effect heeft."
Ook moest de maatregel volgens Rutte in een groter pakket terecht komen, dat kostte tijd. Bijvoorbeeld de maatregel dat de uitstoot van stikstof wordt verlaagd via veevoer met minder eiwit. Want hoe meer eiwit, hoe meer stikstof in de vorm van ammoniak er via mest vrijkomt.
Natuurherstel
Verder wil het kabinet bekijken hoe kleinere Natura 2000-gebieden kunnen worden samengevoegd of heringedeeld. Als het nodig is, kunnen zwakke gebieden hun beschermde status verliezen, denkt het kabinet. Die plannen leidden vandaag al tot kritiek bij de linkse oppositie en lijken een kansloze missie.
Maar is Rutte er zeker van dat de aangekondigde maatregelen ook werken. Is dat gecheckt bij de Raad van State? "Je kunt niet bij de Raad van State checken of je maatregelen werken. Wij gaan met dit pakket de natuur herstellen. Verder gaan we de woningen bouwen die we moeten bouwen. Of het goed genoeg is, dat weten we nooit honderd procent zeker. We hebben er juridisch goed naar gekeken. We werken hiermee aan natuurherstel", zegt Rutte.
De man die eerder het stikstofbeleid van de overheid onderuit haalde bij de Raad van State, Johan Vollenbroek, zegt dat premier Rutte weinig heeft geleerd en weer dezelfde fout maakt als in het verleden. Samen met zijn organisatie is hij zeker van plan om grote infrastructurele projecten juridisch aan te vechten als het zover is.
Rutte geeft Vollenbroek gelijk. "Dit pakket van noodmaatregelen is nodig voor de bouw van wegen en huizen. Van alle opbrengst van de noodmaatregelen gebruiken we dertig procent om de natuur te herstellen en de bouw los te trekken. Verder is er een grote aanpak, binnen de provincies, maar ook nationaal. Dit zijn de eerste stappen. De vergunningen kunnen weer op gang komen. Zodra de wet door de Kamer is, kan de vergunningsverlening op gang komen."
Maar zijn er echt grote veranderingen ingezet ten opzichte van het verleden? Wat zullen de boeren bijvoorbeeld moeten doen? "De vraag is hoe schikken we met ons allen in?", zegt Rutte. Veel boeren in de buurt van natuurgebieden die willen stoppen, zullen worden uitgekocht. "Dat zijn boeren die zelf willen stoppen. Maar mogelijk gaan we ook boeren vragen op een andere plek verder te gaan. En dat we andere maatregelen op leggen. Onvermijdelijk ook dwingende maatregelen", zegt de premier.
Een kleinere veestapel is geen doel op zich, zegt Rutte. "Als ze stoppen leidt dat tot minder vee op die plek. Maar we willen ook dat boeren verhuizen waar ze geen schade opleveren qua stikstof. Allemaal complexe zaken, bestuurlijk. Dat hebben we niet zo maar geregeld."
Balans
Dat Nederland afstevende op een stikstofcrisis, was al jaren bekend. Heeft het kabinet niet zitten slapen? "De aanwijzingen waren er, dat hoor ik steeds. Maar die hele PAS is tot stand gekomen met brede politieke steun. Nu in mei werden we geconfronteerd met de uitspraak van de Raad van State, daarom steken we nu alles in het versterken van de natuur", zegt Rutte.
Maar van een keerpunt wil hij toch niet spreken. "In die zin is het een keerpunt, dat wat betreft CO2 en stikstof we het in een klein land met zoveel ambities slim moeten organiseren."Rutte hoopt het land mee te krijgen. "De hoge welvaart, we willen door maar niet ten koste van de natuur, dus in goede balans."
Bekijk hier het hele gesprek met premier Rutte.
