Criminelen bouwen steeds grotere en steeds geavanceerdere laboratoria voor de bereiding van cocaïne. Dat zegt de politie. In zo'n lab worden duizenden kilo's coke geproduceerd. Bendes bewerken er de cocaïne met chemicaliën als aceton tot het witte poeder dat op straat wordt verkocht. De politie vindt het een zorgelijke ontwikkeling, ook omdat Nieuwsuur ontdekte dat het vrij simpel is om grotere hoeveelheden aceton te kopen.
De politie treft deze cokelabs steeds vaker aan. Er wordt in Nederland veel cocaïne gebruikt, er wordt veel coke binnengesmokkeld en criminelen verdienen er kapitalen mee. De labs zitten overal in het land: in steden, dorpen en op het platteland.
Andre van Rijn werkt bij de LFO, de Landelijke Faciliteit Ondersteuning Ontmantelen, onderdeel van de politie. Hij is een van de specialisten in het ontmantelen van cokelabs. "We hebben recent vier hele grote coke-laboratoria aangetroffen, onder meer in het Zeeuwse Oud-Vossemeer. Dan zie je een schaalvergroting en professionalisering, eigenlijk een industriële productie van cocaïne."
In onderstaande video leggen experts uit waarom er zo vaak brand uitbreekt in de drugslabs, een van de grootste gevaren voor omwonenden.
Een aantal jaren geleden ontmantelde Van Rijn nog zo'n tien tot vijftien laboratoria per jaar. In 2018 ontdekte de politie al twintig laboratoria. Het is de vraag of de politie haar cijfers op orde heeft. Want in de studie naar ondermijning schrijft onderzoeker Pieter Tops dat er vorig jaar in het hele land 28 cokelabs zijn gevonden.
Aceton
Bij de bereiding in laboratoria van cocaïne is veel van het oplosmiddel aceton nodig. Criminelen halen grote partijen vaak uit het buitenland. Van Rijn: "Dan moet je denken aan landen als Polen. Ze gebruiken ook dekmantelfirma's om het hier te kopen. Bedrijven die het financieel slechter hebben worden misbruikt voor de import van grote hoeveelheden. Denk aan nagelstudio's en schildersbedrijven die hele grote partijen aceton bestellen." En niet om nagellak of verf te verwijderen: "Het heeft maar een doel: de productie van cocaïne."
Een liter aceton is bij bouwmarkten en drogisten vrij verkrijgbaar. Maar grotere hoeveelheden, te koop bij de groothandel, krijg je niet zomaar mee, stelt Pieter van Leusden. Hij is voorzitter van Hibin, de branchevereniging van groothandels in bouwmaterialen. "Er zijn instructies waarin duidelijk staat waar verkopers op moeten letten. Bijvoorbeeld een klant die je niet kent, die de normale toepassing van aceton niet kent of die cash wil betalen en geen handtekening op de bon wil zetten. Die persoon krijg de aceton niet mee."
Ondanks die instructies lukt het Nieuwsuur zonder enige moeite om bij de groothandel meerdere keren jerrycans met vijf liter aceton te kopen. Een coke-expert bij de Amsterdamse politie (naam bij de redactie bekend) noemt het zorgelijk: "Als je geen kleine ondernemer bent, als je geen nagelstudio hebt, je bent geen polyester-bedrijf en je bent geen schilder, dan is er geen reden waarom je tien liter aceton nodig hebt. Dan kan het alleen voor criminaliteit zijn."
Bommen
Aceton wordt ook door terroristen gebruikt om bommen mee te maken. Bedrijven zijn bij de verkoop van grotere hoeveelheden aceton dan ook verplicht de transactie te melden bij Meldpunt Verdachte Transacties Chemicaliën. En de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid wijst bedrijven op de risico's.
Van Leusden: "De Coördinator Terrorismebestrijding komt bij handelaren op het hoofdkantoor om uitleg te geven en gaat ook naar vestigingen toe om te benadrukken hoe gevaarlijk het is en om te melden als je iets verdachts hebt gezien. Maar als je puur naar drugsbestrijding kijkt dan horen wij daar van de overheid eigenlijk heel weinig van."
"Hier ligt een taak voor ons", zegt de Amsterdamse coke-expert. De Amsterdamse politie traint agenten in het herkennen van aceton, en gaat met verkooppunten in gesprek. "Maar we hebben natuurlijk nog niet iedereen kunnen bereiken. Dat gaat zeker gebeuren. Moeten de regels aangescherpt worden? Ik ben van mening dat ze er echt bovenop moeten zitten."
