De neusgaten van koeien. In 2017 kwam daar zo'n 4,7 procent van alle Nederlandse broeikasgassen uit. Hoe dat kan? De pens van de koe zet voer om in voedingsstoffen, waarbij het broeikasgas methaan vrijkomt. De koe ademt het gas uit via haar neusgaten, en zo verdwijnt het in de atmosfeer, waar het warmte vasthoudt.
Gemiddeld produceert een volwassen koe net zoveel broeikasgassen als 1,8 auto, blijkt uit cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Vermenigvuldig dat met het aantal koeien in Nederland (vier miljoen) en de impact is flink. Nu is er een poeder dat koeienadem klimaatvriendelijker kan maken.
Het witte poedertje is in tien jaar tijd ontwikkeld door chemiebedrijf DSM. Dagelijks een kwart theelepel per koe in het voer zorgt voor een gemiddelde methaanreductie van 30 procent, aldus DSM. Verklaring: de werkzame stof hindert het enzym (eiwit) dat zorgt voor methaanproductie in de pens. Melk en mest van de koeien blijven hetzelfde, stelt DSM.
Methaan 28 keer sterker dan CO2
In Nederland kan het middel zorgen voor ongeveer 20 procent minder methaanuitstoot per koe, stelt Jan Dijkstra, professor aan de Wageningen University & Research (WUR) en betrokken bij het onderzoek van DSM. "Dat komt omdat Nederlandse koeien vezelrijk gras eten, wat het stofje een beetje in de weg zit. Voer je een koe alleen maar vezelarm voedsel of meer poeder, dan is de methaanreductie groter."
DSM verwacht het middel volgend jaar in de Europese Unie op de markt te brengen. Klimaatwetenschappers zijn enthousiast. "Methaan is een sterk broeikasgas, 28 keer sterker dan koolstofdioxide (CO2)", aldus professor Han Dolman (Vrije Universiteit), expert op het gebied van broeikasgassen. "Het is verantwoordelijk voor een vijfde van de huidige klimaatopwarming."
Ruwweg de helft van alle methaan in de atmosfeer komt uit natuurlijke bronnen als moerassen en veengebieden. De andere helft uit menselijk handelen, waaronder landbouw. "Moerassen heb je niet onder controle, maar landbouw wel. 30 procent of 20 procent methaanreductie onder koeien is dus substantieel", stelt Dolman.
In het Klimaatakkoord spraken politieke partijen af dat de melkveesector methaanemissies met 0,8 megaton moet terugbrengen voor 2030. Dolman verwacht dat het poedertje, als het gebruikt wordt door Nederlandse melkveehouders, ervoor kan zorgen dat die afspraak gehaald wordt.
De prijs van een liter melk zal een paar cent omhoog moeten voordat ik het poeder kan gebruiken.
"Het is een kleine aanpassing met een significant effect, ik hoef er niet mijn hele bedrijfsvoering voor om te gooien." Melkveehouder Kees Hemminga uit Terband (Friesland) ziet het poedertje wel zitten. "Bewustzijn van de klimaatimpact van melkvee is de laatste jaren gekomen bij mij, en bij de sector", stelt hij.
Dat geldt ook voor Wim Bonestroo, melkveehouder uit Doornspijk (Gelderland). "We hebben de laatste jaren enorm geïnvesteerd in reductie." Toch is hij nog niet helemaal overtuigd. "We willen best reduceren, maar dat zal ook vertaald moeten worden in een opbrengstprijs. Ik moet het nog zien." Hemminga beaamt dat: "Wat dit middel me mag kosten, hangt af van wat de prijs van melk doet. De prijs van een liter melk zal een paar cent omhoog moeten voordat ik het kan gebruiken."
'Veestapel moet alsnog kleiner'
Klimaatwetenschappers, onder wie Dolman, plaatsen een andere belangrijke kanttekening. "Er zijn een heleboel redenen om de veestapel te verkleinen. Methaanuitstoot is er daar één van", aldus Dolman.
"Er spelen ook problemen als stikstof, lachgas, dierenwelzijn, en de grote hoeveelheid energie die in de productie van vlees en zuivel gaat zitten. Zelfs als we methaanuitstoot helemaal terugdringen, moeten we een deel van de veestapel inleveren om klimaatdoelen te halen."
