Lichaamsbeweging, gezonde voeding en genoeg slaap. Het kabinet moet maximaal inzetten op dit soort preventieve maatregelen tegen dementie. Dat is de oproep van tientallen artsen, hoogleraren, bestuurders van zorginstanties en andere deskundigen. Preventie kan volgens hen leiden tot minder patiënten en dus minder kosten.
"Het is een nieuw geluid in Nederland, een nieuwe boodschap. Lang dachten we dat pillen de oplossing waren voor een ziekte als Alzheimer, maar daar komt nu verandering in", zegt Marcel Olde Rikkert. Hij is hoogleraar geriatrie aan het Radboudumc en mede-hoofdauteur van de open brief die NRC vandaag publiceerde.
Door Alzheimer te willen oplossen met medicijnen leggen we het probleem buiten onszelf, zegt Olde Rikkert. Een garantie dat je de ziekte niet krijgt is er uiteraard niet, maar "je kan zelf ook dingen doen om het proberen te voorkomen".
"Er is brede consensus dat het serieus oppakken van preventie in twaalf jaar leidt tot 20 procent minder nieuwe patiënten per jaar", schrijven de wetenschappers. "Geprojecteerd op de Nederlandse situatie betekent dat, voorzichtig geschat, een afname van 5000 nieuwe patiënten per jaar en een besparing die op termijn kan oplopen tot jaarlijks 2 miljard euro."
De opstellers van het stuk vinden dat in alle plannen om dementie aan te pakken te weinig aandacht wordt besteed aan het voorkomen van de ziekte. Ze komen nu met deze oproep omdat minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) binnenkort zijn begroting voor volgend jaar verdedigt in de Tweede Kamer.
"Wat we specifiek vragen aan de overheid is: kom met bredere middelen voor levensstijlinterventie", zegt Olde Rikkert. "We hebben nu alleen voor een kleine groep die gewichtsproblemen heeft geld weggezet. Maar dat is veel te smal. Er moet ook voor anderen geld beschikbaar komen."
Hij vindt dat de overheid de vergoeding van de zorgverzekeraars moet uitbreiden. "Er moet een goed preventief programma komen, gedekt door de basisverzekering. Ook moet er meer focus komen te liggen op risicogroepen. Dat zijn mensen met lage inkomens en mensen met migratieachtergrond. Daar valt grote winst te behalen."
Medicijnen of preventie?
Wetenschapsjournalist Koos Neuvel legt uit dat deze omslag in het denken over dementie de laatste jaren is ingezet. "Als het gaat om onderzoek lag het accent altijd meer op de ontwikkeling van geneesmiddelen: het vinden van de silver bullet. Maar in de afgelopen jaren zie je een kentering."
Wat betreft de verdeling van het geld voor onderzoek, ging er volgens hem meer naar de ontwikkeling van medicijnen. "Een aantal jaar geleden is het actieprogramma Deltaplan Dementie ingevoerd. Toen heeft de overheid extra geld beschikbaar gesteld. Het zwaartepunt lag toen op onderzoek naar nieuwe medicijnen."
Of dat terecht is, is volgens hem de vraag. "Die onderzoeken nemen al jaren in beslag en de weg ernaartoe is bezaaid met mislukkingen. Bovendien is het onduidelijk wat we precies kunnen verwachten. Als er een medicijn komt, is dat dan beschikbaar voor iedereen met dementie of alleen voor een specifieke groep?"
Preventie laat wel al genoeg resultaten zien, zegt Neuvel. "We zien dat de afgelopen tien, twintig jaar het aantal dementie-gevallen daalt. Dat komt omdat mensen gezonder leven." De focus op het terugdringen van hart- en vaatziekten heeft daar volgens hem aan bijgedragen. "Wat goed is voor het hart, blijkt ook goed voor het hoofd."
