Een pilletje op een festival of een lijntje coke tijdens het uitgaan. Dat de productie van deze partydrugs gepaard gaat met milieuvervuiling en criminaliteit, weten veel jongeren wel. Maar in hoeverre voelen ze zich ook verantwoordelijk voor die problemen? Het Trimbos-instituut heeft dat nu onderzocht.
"Het blijkt dat jongeren die problemen echt heel erg vinden. Vooral als het gaat om de aantasting van het milieu in binnen- en buitenland", zegt onderzoeker Ferry Goossens. "Maar als je dan vraagt: ga je minderen of stoppen met het gebruik van drugs, dan zijn ze toch wel wat terughoudender."
Het Trimbos-instituut sprak met zo'n 750 mensen tussen de 18 en 35 jaar. Allemaal gaan ze regelmatig uit en bezoeken ze festivals, en driekwart van hen gebruikt wel eens drugs. Ze kregen stellingen voorgelegd over milieuschade (van gedumpt drugsafval in Nederland tot ontbossing in het buitenland) en drugscriminaliteit.
Harde en gewelddadige wereld
Het onderzoek sluit naadloos aan bij de actualiteit. Vorige week werd de advocaat van de kroongetuige in het proces tegen drugscrimineel Ridouan Taghi vermoord. De zoveelste geweldsexplosie vanuit de drugswereld, die de discussie over de verantwoordelijkheid van gebruikers weer doet oplaaien.
Eerder spraken korpschef Erik Akerboom en minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid drugsgebruikers al aan op hun verantwoordelijkheid. "Achter dat onschuldig lijkende lijntje of pilletje zit een harde en gewelddadige wereld. Maak gebruikers bewust van het systeem dat ze nu in stand houden", zei Akerboom in april vorig jaar.
Een campagne zou een middel kunnen zijn om jongeren bewust te maken van de milieuschade en criminaliteit die drugs met zich meebrengen, en hen te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid. Maar uit het Trimbos-onderzoek blijkt dat zo'n campagne vooral zou aanslaan bij niet-gebruikers.
Jongeren die geen drugs gebruiken denken dat zo'n campagne hen ook daadwerkelijk van de drugs kan afhouden, vertelt onderzoeker Goossens. Voor jongeren die al drugs gebruiken is die stap veel moeilijker. "Maar zo'n campagne is nog niet eerder ingezet, dus het is de moeite waard om het te proberen."
Goossens denkt dat er vooral bij de nieuwe generatie winst te behalen valt. "De jongeren van nu zijn heel milieubewust. Ik denk dat als we hen laten zien wat voor schade de productie met zich meebrengt, dat ze zich nog wel eens twee keer achter de oren krabben voordat ze een pil slikken."
Legalisering
Nieuwsuur is naar aanleiding van het Trimbos-onderzoek ook zelf in gesprek gegaan met een diverse groep jongeren. De meeste gebruiken weleens drugs en zijn zich bewust van de ellende die drugshandel met zich meebrengt. Toch betwijfelen sommigen of 'drugsschaamte' een verschil zal maken.
"We zijn ons ook allemaal bewuster geworden van de schade van vliegen, maar dat betekent uiteindelijk dat heel veel mensen gewoon met een schuldgevoel in het vliegtuig zitten in plaats van dat ze de trein pakken", zegt een jongen. "Als bewustwording niet leidt tot actie, dan heb je er toch ook niks aan?"
Ook vinden ze het niet eerlijk dat er nu vooral naar de gebruikers wordt gewezen als schuldige. Als het gaat om drugscriminaliteit heeft de overheid ook een verantwoordelijkheid, vinden sommige jongeren. Ze pleiten voor regulering en legalisering. "Door drugs in de illegaliteit te houden, houdt de overheid het systeem in stand."
Als de drugsgebruikers ermee stoppen dan is het opgelost, zegt de overheid. Maar zo eenvoudig werkt het niet.
Ook Ton Nabben, drugsonderzoeker van de Hogeschool van Amsterdam (HvA), vindt dat de overheid zelf verantwoordelijkheid moet nemen voor het falende drugsbeleid. "De overheid moet zich ook inspannen, naast het morele appel, en kijken of de wetgeving rond drugs niet gemoderniseerd moet worden."
Volgens Nabben is de wet ernstig verouderd. Hij vindt dat de overheid de verantwoordelijkheid nu te veel bij gebruikers legt. "'Als dié ermee stoppen, dan is het opgelost.' Zo eenvoudig werkt het niet. En het geeft ook aan: de naïviteit van de overheid als het gaat over het bestrijden van drugs."
Het verbaast hem niet dat gebruikers niet bereid zijn hun gedrag aan te passen, ook al weten ze van de gevolgen voor de samenleving. "Het is maar een hele kleine groep die je daarmee aanspreekt, terwijl de problematiek vele malen groter is. De winst is wel dat de discussie weer gevoerd wordt in Nederland, ook onder niet-gebruikers."
