Het is toch wel een beetje een vreemd gezicht, vandaag bij de stembureau's in Moskou. Oppositieleden die naar binnen gaan om te stemmen. Wekenlang gingen ze de straat op omdat hun kandidaten niet op de lijst kwamen. Maar zonder resultaat. Waarom zou je dan toch gaan stemmen?
Het antwoord is: omdat sommigen 'slim stemmen'. Die aanpak is bedacht door oppositieleider Aleksej Navalny en moet de partij van de macht, Verenigd Rusland, verslaan. Die kreeg bij de laatste verkiezingen steeds de meeste stemmen.
Bij slim stemmen, stem je niet voor de kandidaat die het dichts bij je politieke voorkeur staat, maar op de kandidaat die de meeste kans heeft om te winnen. Dus als de man of vrouw op de tweede plek een communist is, dan zou de oppositie op die kandidaat moeten stemmen, zelfs als je een liberaal bent. Op die manier denkt Navalny de dominante positie van het Kremlin te breken.
Als deze methode effectief blijkt en nieuwe mensen een plek in het lokaal parlement krijgen, dan zet dat de deur open naar een politiek die het Kremlin niet meer in de hand heeft.
"Het is dus eigenlijk een referendum. We kunnen vóór of tegen de macht stemmen", zo verklaart Oleg Stepanov de aanpak. Hij is de Moskou-coördinator bij het team van Navalny en we spreken hem in hun hoofdkantoor.
Bij de deur staat een lange rij jonge mensen die zich allemaal laten inschrijven als waarnemer. Want ook al staan hun kandidaten niet op de lijst en noemen ze deze verkiezingen corrupt, ze willen wel dat er eerlijk gestemd wordt. "Als wij met deze aanpak meer mensen naar de stembus krijgen en alle oppositiestemmen verenigen, dan kunnen wij ze verslaan", zegt Stepanov.
Ondermijnen
"Het is een pragmatische, om niet te zeggen cynische aanpak", zegt politiek-commentator Kirill Martynov van Novaja Gazeta. Hij twijfelt of de aanpak resultaat heeft en mensen werkelijk bereid zijn hun principes opzij te zetten. "Maar als deze methode effectief blijkt en nieuwe mensen een plek in het lokaal parlement krijgen, dan zet dat de deur open naar een politiek die het Kremlin niet meer in de hand heeft", zegt hij.
Dat lijkt dus ook de inzet van Navalny en zijn team. Ze krijgen hun eigen kandidaten niet op de lijst en nu proberen ze de verkiezingen te gebruiken om het bestaande politieke systeem te ondermijnen. Dat systeem is nu al zwak omdat de partij van de macht, sinds de laatste pensioenhervormingen, nog nauwelijks steun heeft. Kandidaten melden zelfs niet meer dat ze uitkomen voor Verenigd Rusland en staan in Moskou als zelfstandigen op de lijst.
Niet alleen in Moskou, maar in veel Russische regio's worden nu lokale en regionale verkiezingen gehouden. Dat de greep van het Kremlin op het verkiezingsproces niet absoluut is, bleek vorig jaar ook in het verre oosten van Rusland. Bij verkiezingen in de regio rond Vladivostok verloor de door het Kremlin gesteunde kandidaat van een communist.
Er werd massaal gefraudeerd om de door het Kremlin gesteunde kandidaat in het zadel te krijgen. Woedende kiezers gingen de straat op, waarna die verkiezingen ongeldig werden verklaard. In een nieuwe ronde mocht de echte winnaar van de eerste ronde niet meer meedoen, hij werd van de lijst geweerd.
Dat zou op sommige plekken in Moskou ook kunnen gebeuren. Historisch is de opkomst laag. Zo'n twintig procent gaat naar de stembus. Navalny hoopt nu zijn achterban te mobiliseren en zo het door het Kremlin gecontroleerde proces te verstoren.
De macht van het Kremlin
"Het hele politieke systeem dat door de macht wordt gecontroleerd, stort dan in elkaar. Potentieel kunnen ze dan de controle over het politieke proces verliezen en dat is voor het Kremlin verschrikkelijk natuurlijk", zegt commentator Martynov.
Ogenschijnlijk tamelijk onbelangrijke verkiezingen worden zo ineens van wezenlijk belang voor het behoud van de macht van het Kremlin. "Deze verkiezingen zijn belangrijk. Als de partij van de macht niet weet te winnen in Moskou, dan verliest het Kremlin. In heel het land kijken ze naar wat hier gebeurt", aldus Martynov.
En met nieuwe parlementsverkiezingen en over enkele jaren verkiezingen voor de president, zit het Kremlin daar niet op te wachten. "Als we er in slagen om maar een kleine fractie in het parlement te krijgen, dat maakt dan al een klein verschil", constateert activist Oleg. "Het Kremlin is daar bang voor, dat we winnen op één plek. Ze proberen dat koste wat kost te voorkomen."
