De ruzie tussen Thierry Baudet en Henk Otten duurt al ruim anderhalf jaar. Dat blijkt uit gesprekken die Nieuwsuur voerde met bronnen in en rond de top van Forum voor Democratie. De gesprekken en onderbouwende documenten schetsen een beeld van een giftige sfeer in een snel groeiende partij. "Als ouders in een vechtscheiding", zo vertelt een bron.
Het begon met irritaties en pesterijtjes, en eindigde met beschuldigingen van financiële wanpraktijken. Lees hieronder onze reconstructie.
Witte wijn in de plantenbakken
We gaan terug naar februari 2018, de fractiekamers van Forum voor Democratie worden dan opgefleurd met planten. Aan Henk Otten, dan nog penningmeester, wordt gevraagd de rekening van 9000 euro te voldoen. Dat doet hij uiteindelijk, maar uit een interne mailwisseling blijkt dat dit onder protest was: "Zoals ik je meerdere malen heb aangegeven vind ik dit een erg hoog bedrag voor erg veel planten en ben ik van mening dat we als partij prudent met belastinggeld om dienen te gaan."
Niet veel later is de helft van de planten dood. Meerdere bronnen vertellen dat iemand op de fractie witte wijn in de plantenbakken heeft gegooid, ze zijn 'vergiftigd'. Sommigen zeggen dat het Otten was.
Het is een voorbeeld van de pesterijen binnen de jonge partij. Er is een cultuur waarbij regelmatig sloten op het partijbureau worden vervangen en de partijleider op een gegeven moment geen toegang meer krijgt tot het Facebook-account. Anderen uit het partijbestuur hebben hem die toegang ontzegd.
De nieuwe partij, die bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart nog de grootste van Nederland is en tienduizenden leden aantrekt, oogt energiek. Maar terwijl de partijtop in het hele land volle zalen trekt met optredens in theaters, is er op de achtergrond een sfeer van narigheid en ongemak.
Narigheid en ongemak
De sfeer heeft ook invloed op partijleider Baudet, die in de zomer van vorig jaar zelfs even overweegt te stoppen, zijn zetel op te geven en boeken te gaan schrijven. Hij is de ruzies en achterdocht zat. Maar: hij besluit toch te blijven. En een jaar later zijn het juist de mannen met wie hij niet meer overweg kan, medeoprichter Otten en persvoorlichter Jeroen de Vries, die zich afsplitsen.
Volgens betrokkenen leidt een paashaas tot de stevigste uitbarsting tussen Otten en Baudet. Een medewerker van het congrescentrum RAI belt rond Pasen dit jaar aan bij het partijkantoor van FvD met een chocolade paashaas. Hij wil de partij bedanken, omdat ze een optie hebben genomen op een zaal voor een vervroegde ledenvergadering. Baudet schiet uit zijn slof. Hij weet niets van zo'n congres en ziet het als een couppoging van Otten om hem af te zetten.
De ruzie gaat steeds meer over de macht, de koers en over het geld, en bereikt in april van dit jaar zijn hoogtepunt. Tijdens een wandeling in het Amsterdamse Vondelpark vertelt Baudet aan Otten dat het vertrouwen weg is en dat hij niet meer gewenst is in het bestuur. Otten gaat niet akkoord en mailt dat enkele dagen later aan partijprominenten.
Dit is het moment dat de ruzie ook voor het eerst publiek wordt. Otten geeft een interview aan NRC Handelsblad waarin hij openlijk kritiek levert op Baudet en de 'boreale koers' van de partij. Een lijmpoging is dan definitief onmogelijk en drie maanden later wordt hij, na veel wederzijds moddergooien, alsnog uit het partijbestuur gezet.
Wie is de baas?
De belangrijkste oorzaak voor de aanhoudende problemen is een conflict over de macht in de partij. Otten wordt begin dit jaar, tegen de zin van Baudet in, lijsttrekker bij de Eerste Kamerverkiezingen. Baudet had liever zijn mentor Paul Cliteur naar voren geschoven, maar Otten zet door en dwingt het lijsttrekkerschap af.
Baudet merkt dat hij vaker op deze manier buitenspel staat. Het zijn vertrouwelingen van Otten die sleutelposities hebben: Jeroen de Vries onderhoudt de contacten met de pers en Robert Baljeu bestiert het partijkantoor.
Het wantrouwen neemt bij Baudet toe als blijkt dat alleen bestuurslid Otten toegang heeft tot de ledenadministratie. Otten had een it'er gevraagd de toegang tot de ledenlijsten te beperken, omdat er vanuit het partijkantoor plots Viagra-spammail naar de leden was verstuurd. Maar Baudet, dan ook nog bestuurslid, voelt zich buitengesloten.
Koers van de partij
Baudet heeft op een later moment ook geen toegang meer tot het Facebook-account van FvD en toegang tot de bankrekeningen van de partij krijgt hij van penningmeester Otten ook niet. De partijleider besluit daarop een aantal van zijn eigen vertrouwelingen belangrijkere functies te geven. Zo wordt Paul Frentrop een belangrijke adviseur van het partijbestuur.
Otten is bezorgd over de manier waarop de partij wordt uitgebouwd. Hij heeft het gevoel dat hij juist Baudet in het gareel moet houden. Otten heeft groeiende kritiek op de inhoudelijke koers van de partijleider: zo vindt hij dat Baudet het woord 'boreaal' nooit had mogen gebruiken.
De ruzies raken daarmee ook de koers van de partij, Otten en Baudet zijn het steeds vaker oneens: wel of geen nexit, wel of geen abortus, wel of geen cultuur-christelijke koers. Otten waarschuwt Baudet voor extreem-rechtse denkbeelden, maar hij heeft niet het gevoel dat Baudet zich daar veel van aantrekt.
Ruzie over geld
De ruzie die zal zorgen voor de definitieve splitsing is een ruzie over geld. Penningmeester Otten besluit dat het bestuur van het wetenschappelijk instituut, het Renaissance Instituut, geld mag verdelen dat aan het eind van vorig jaar over is. Otten zit zelf in dat bestuur en ontvangt 5000 euro. Daarnaast keert hij zichzelf een bonus uit van 30.000 euro - voor overuren - maar dat bedrag stort Otten na ingrijpen van Baudet uiteindelijk terug.
Baudet ziet ook dat Otten op een ledendag cash van verkochte boeken in zijn zak steekt. De vraag rijst of dat vaker gebeurt. Nieuwsuur mag zien hoe vaak er contant geld op de bankrekening van Forum voor Democratie is gestort; dat blijkt maar één keer te zijn gebeurd. Volgens Otten zelf zijn er veel bonnetjes, maar gebeurt het ook wel eens dat "iemand een of ander broodje of een keer benzine moest tanken en daar niet een bonnetje is overlegd." Otten beweert bovendien dat hij Baudet ook weleens tweeduizend euro cash heeft gegeven. Baudet ontkent dit.
Op de dag dat Forum voor Democratie de roerige zomer afsluit met een bijeenkomst in Zaandam, komt er nog een nieuwtje over Baudet. HP/de Tijd schrijft vandaag dat de partijleider twee vluchten met een waarde van duizenden euro's niet heeft opgegeven in het geschenken- of reizenregister van de Tweede Kamer. De woordvoerder van Baudet spreekt van een privékwestie.
