Tientallen Nederlandse Oeigoeren doen aangifte en klagen de Chinese overheid aan. Ze zijn de intimidaties van Peking meer dan zat en hopen dat hun aangiftes de Nederlandse overheid aanzetten tot actie. Nieuwsuur spreekt met vijf Oeigoeren die aangifte hebben gedaan.
Eli Ershat is een van hen. Hij maakt zich grote zorgen over zijn familie die nog in China woont. "Ik heb aangifte gedaan, omdat ik de problemen van de Oeigoeren en mijn familie wereldkundig wil maken. Ik hoop dat de Nederlandse overheid voor mij en andere Oeigoeren opkomt."
Er openlijk over praten doen de Oeigoeren zelden, uit angst voor represailles tegen henzelf of tegen hun familie. Maar nu de Chinese regering hen tot in Europa blijft lastigvallen en ook hun achtergebleven familie bedreigt, is het volgens deze Oeigoeren tijd voor woorden en daden.
Gehersenspoeld en gemarteld
In Nederland wonen circa 1500 Oeigoeren, leden van een etnische minderheid in China. Daar leven de Oeigoeren met name in de Chinese autonome regio Xinjiang, in het noordwesten van het land. Mensenrechtenorganisaties maken zich al langere tijd grote zorgen over hun situatie.
Volgens experts zitten ruim een miljoen Oeigoeren vast in detentiekampen. Peking ontkende lange tijd het bestaan van de kampen, maar onder andere door satellietbeelden was dat niet langer vol te houden. China spreekt nu van 'vrijwillige herscholingskampen', waar terrorisme wordt bestreden.
Maar volgens de Oeigoeren zijn de kampen bedoeld om hun volk, of in ieder geval hun cultuur uit te roeien. Ze zouden er worden gehersenspoeld en gemarteld, niet zelden met de dood tot gevolg. Ook buiten de kampen worden de Oeigoeren constant in de gaten gehouden via controleposten en bewakingscamera's.
Vorige maand vroegen 22 landen, waaronder Nederland, China te stoppen met het opsluiten van Oeigoeren.
Ik droomde meerdere malen over mijn vader, hij vroeg mij hem te redden.
Ook de Oeigoeren die in Nederland wonen worden onder druk gezet door de Chinese overheid. Zo kreeg Eli Ershat een 'telefoontje uit China'. "De man zei dat hij politieagent was en een vraag had over mijn paspoort. Ik vond het raar en onaangenaam dat hij contact met me opnam en ik twijfelde of ik antwoord moest geven, maar ik wist dat ze mijn ouders in handen hadden."
De vader van Ershat werd in april vorig jaar opgepakt en naar een 'herscholingskamp' gebracht. "De Chinese overheid zegt dat de Oeigoeren in het kamp Chinees leren en een beroep. Maar mijn vader spreekt heel goed Chinees en heeft al een beroep. Hij heeft geen behoefte aan wat voor training dan ook."
"Hieraan kunnen we zien dat de Chinese overheid vuile spelletjes speelt en iets wil verbergen", zegt Ershat. "Die rehabilitatiekampen voor Oeigoeren zijn niet zo onschuldig als de overheid zegt."
Via vrienden die uit China zijn gevlucht hoorde hij over de situatie van zijn vader. Later bevestigde ook zijn moeder, met wie hij toen nog contact had, het nieuws. Ershat maakt zich zorgen over zijn vader. "In dromen die ik over hem had, vertelde hij dat zijn situatie heel ernstig is. Hij vroeg mij hem te redden."
Niemand neemt de telefoon op
Ook Esa Sawut heeft aangifte gedaan tegen de Chinese overheid vanwege bedreigingen. Hij is betrokken bij het 'Europa Oost-Turkestan educatiecentrum', dat zich onder meer bezighoudt met het behoud van de Oeigoerse cultuur. Dat dat ook in China bekend is, werd duidelijk toen hij telefonisch werd benaderd.
"Ik kreeg te horen dat ik onmiddellijk alle activiteiten bij het centrum moest stoppen. Ook moest ik informatie verzamelen over Oeigoeren die in Nederland wonen en dat aan hen sturen. Als ik dat niet zou doen, zouden vijf familieleden van mij worden opgepakt. Daar dreigden ze mee."
Hij heeft al jarenlang geen contact meer met zijn familie. "Niemand neemt de telefoon op, ik weet niet hoe het met ze gaat." Hij hoopt dat Nederland "via de diplomatieke kanalen" de situatie bespreekt met de Chinese overheid. "Of ons tenminste helpt om iets te weten te komen over onze families."
Vorige maand lieten we in Nieuwsuur zien hoe China ook Nederlandse politici probeert te beïnvloeden als die meer willen weten over de situatie van de Oeigoeren.
