Als Nederland en andere Europese landen ingaan op het verzoek van de Amerikaanse president Donald Trump om hulp bij het conflict in de Straat van Hormuz, zouden die landen dat niet onder Amerikaans leiderschap moeten doen. Dat zei Jaap de Hoop Scheffer, oud-minister van Buitenlandse Zaken en oud-secretaris-generaal van de NAVO, in Nieuwsuur.
"Schaar je niet onder Amerikaans leiderschap, onder deze president. Ik had me vijf jaar geleden niet kunnen voorstellen dat ik dat zou zeggen als oud-NAVO secretaris-generaal. Probeer als Europa je eigen verantwoordelijkheid te nemen. Als je vindt dat het moet, doe het op Europese voorwaarden en onderhandel daarover met president Trump en de Amerikanen."
Neergeschoten drones
De spanning in de Straat van Hormuz bij Iran loopt op sinds de vermeende aanval van Iran op meerdere olietankers vorige maand. Later haalde Iran een Amerikaanse drone neer, waarop president Trump dreigde met een militaire vergeldingsactie.
Vanavond zei Trump dat een Amerikaans oorlogsschip een Iraanse drone heeft neergehaald boven de Straat van Hormuz. De Hoop Scheffer: "Als dit inderdaad gebeurd is, is dat weer een extra element in de spanningsboog. Die spanning blijft oplopen."
De VS en het Verenigd Koninkrijk stuurden eerder al oorlogsschepen naar het gebied om de doorvaart van met name olietankers te garanderen. Bij het bezoek van premier Mark Rutte in Washington, vroeg Trump donderdag om Nederlandse hulp hierbij. Rutte deed geen toezeggingen. "Ik heb gezegd dat we die verzoeken serieus bekijken."
'Als de wiedeweerga Europees overleg'
Na een eerder Amerikaans verzoek zei het kabinet vorige week te overwegen een fregat naar de Straat van Hormuz te sturen. Het kabinet is van plan half augustus hier een beslissing over te nemen.
De Hoop Scheffer vindt dat Europese landen al veel eerder, gezamenlijk, een beslissing moeten nemen. "Wat Rutte en zijn mede-Europese regeringsleiders naar mijn opvatting zouden moeten doen, is als de wiedeweerga politiek overleg binnen Europa openen; gaan we het doen, hoe gaan we dit doen? Wanneer gebruiken we geweld? En kun je als Europese landen een situatie creëren waarin je je niet onmiddellijk afhankelijk maakt van het Amerikaanse leiderschap?"
Wat het voor Europese landen moeilijk maakt om te beslissen over een bijdrage in de Straat van Hormuz, is volgens De Hoop Scheffer de dubbele houding tegenover Iran. "Het politiek moeilijke punt is dat wij als Europeanen proberen het atoomakkoord met Iran overeind te houden. Trump heeft dat opgezegd, daar zijn wij niet blij mee, daar zijn we het mee oneens. Mede daardoor loopt de spanning op. En nu wordt aan ons gevraagd iets te gaan doen aan die spanning."
NAVO-doelstelling
De Hoop Scheffer heeft meer begrip voor het dringende verzoek van de Amerikanen aan de Europese landen om hun defensie-uitgaven te verhogen, dichter bij de NAVO-doelstelling van twee procent van het bruto binnenlands product.
"Die twee procent die Nederland niet haalt is een doorn in het oog van de Amerikanen. Ik hoor ook van Amerikanen 'je verschuilt je als Nederland achter de brede rug van Duitsland, die doen er ook veel te weinig aan'. Daar heeft Trump een punt."
