De Duitse Sea-Watch-kapitein Carola Rackete heeft moeite om naar haar dagelijkse leven terug te keren. Ze zegt tegen Nieuwsuur dat er doodsbedreigingen tegen haar gericht zijn. Toch is ze niet van plan de rest van haar leven aan wal te blijven. "Want de nood is groot."
Volgende week wordt Rackete verhoord in Italië. Ze werd eind juni gearresteerd toen ze het schip Sea-Watch 3 met daarop veertig migranten had afgemeerd in de haven van het Italiaanse eiland Lampedusa. Rackete had daarvoor geen toestemming van de Italiaanse autoriteiten. Italië sloot vorig jaar de havens voor schepen met vluchtelingen.
'Levens waren in gevaar'
De kapitein zegt dat ze geen andere keuze had en dat ze zich aan het internationale zeerecht heeft gehouden. De Sea-Watch 3 voer twee weken rond met tientallen migranten aan boord, maar Italië liet het schip niet aanmeren. "We hebben daar om gevraagd, elke dag. Ik had geen andere keuze dan om de haven binnen te gaan."
"Levens waren in gevaar. Mensen dreigden met zelfmoord, ze waren in psychologische nood. We konden de situatie niet meer in de hand houden. We hielden ons aan het internationaal maritiem recht, waarin staat dat mensen recht hebben op een veilige haven."
Dit laatste wordt bevestigd door universitair rechtendocent René Repasi. "Als er een noodgeval aan boord van een schip is, dan is er een plicht voor een land om een haven open te hebben voor zo'n schip." Italië kan zeggen 'bewijs dat maar eens', maar "het is volgens Repasi "in de macht van de kapitein om te beslissen of de situatie inderdaad zo gevaarlijk is".
'Redden van mensen op zijspoor'
De Libische kustwacht was al onderweg toen de Sea-Watch 3 half juni voor de Libische kust tientallen migranten aan boord nam. De EU heeft daar zelf geen patrouilleschepen, maar heeft met Libië afgesproken dat dat land mensensmokkel aanpakt en migranten in nood redt.
Volgens Rackete zouden de Libiërs mogelijk niet op tijd bij de migranten zijn aangekomen. "We kregen geen informatie van ze wanneer ze de migranten zouden komen redden. We konden er niet zeker van zijn dat dat een half uur, vijf uur of langer zou duren. Dus zijn we erop afgegaan. Het redden van mensen is in Libië op een zijspoor komen te staan de laatste tijd, omdat de oorlog zo geïntensiveerd is."
Reddingsschepen zoals die van Sea-Watch krijgen soms het verwijt onderdeel te zijn van het migratieprobleem door mensensmokkel te faciliteren. Volgens Rackete is dit 'belachelijk'. Ze benadrukt dat onderzoeken geen relatie laten zien tussen het aantal mensen dat vertrekt vanuit Libië en de hoeveelheid reddingsboten in het gebied.
Onderzoeker Eugenio Cusumano van de Universiteit Leiden vond bijvoorbeeld geen statistisch verband tussen de aanwezigheid van reddingsschepen en het aantal migranten op de betreffende locaties. Ook rechtendocent Repasi erkent dit: "wij hebben geen bewijs gevonden dat er een stimulans is voor vluchtelingen is om over de Middellandse Zee te gaan, omdat er zo'n schip zou kunnen zijn".
Rackete: "Waar wel bewijs voor is, is dat hoe minder reddingsboten er zijn, hoe meer mensen omkomen op zee."
"Ik help mensen die het gevaar lopen dood te gaan op zee. Ik ben bij verschillende situaties geweest waar mensen zijn overleden op zee. Ze gingen dood voor mijn ogen."
Nederland heeft alle verantwoordelijkheid weggewuifd.
Rackete is niet alleen kritisch op Italië, maar ook op Nederland. Ze had hulp van de Nederlandse regering verwacht bij het vinden van een haven. De Sea-Watch 3 vaart onder Nederlandse vlag, net als vele andere schepen van non-profitorganisaties.
De organisatie onderhield dagelijks contact, maar Nederland had volgens Rackete geen interesse om te helpen. "Ze hebben alle verantwoordelijkheid weggewuifd."
Rackete wacht het Italiaanse onderzoek tegen haar in vrijheid af. Ze had huisarrest, maar dat werd dinsdag door een rechter opgeheven. "Ik ben eigenlijk wel zeker dat de onderzoeken worden gestopt zonder rechtszaak. Er stonden mensenlevens op het spel en die gaan boven nationale grenzen."
