Antibiotica-resistentie is een levensbedreigend probleem. Op steeds meer plekken op de aarde zijn bacteriën niet meer gevoelig voor antibiotica. Het is één van de grote mondiale vraagstukken van deze tijd.
De Britse regering liet in 2016 de omvang wereldwijd onderzoeken. Bacteriën als E.coli en tuberculose zouden 700.000 doden per jaar tot gevolg hebben. Dit getal zal volgens de VN in 2050 oplopen tot tien miljoen doden per jaar.
Stompzinnigheid van de mens
Eén van de oorzaken van de snelle verspreiding is het bestellen van antibiotica via internet. Er is dan geen toezicht van een dokter, en dat geldt ook voor het medisch toerisme dat hand over hand toeneemt. Vele duizenden mensen uit het Midden-Oosten reizen naar Thailand of India om zich te laten opereren, waar ze bacteriën oppikken en mee naar huis nemen.
Professor Tim Walsh uit Cardiff is de mondiale autoriteit op het gebied van resistentie tegen infectiegeneesmiddelen. Tegen de nieuwssite Middle East Eye zegt Walsch over het online bestellen van antibiotica en het medisch toerisme: "Op dit punt is de stompzinnigheid van de mensheid werkelijk spectaculair."
Maar ook in Europa groeien de problemen. Uit onderzoek blijkt dat er jaarlijks 33.000 doden vallen door antibiotica-resistente bacteriën. Bijna een derde van deze doden valt in Italië.
Op elke straathoek
Hoogleraar medische microbiologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen Alex Friedrich, legt uit dat dit onder andere komt doordat in landen als Griekenland, Italië en Frankrijk veel antibiotica wordt gebruikt. "Maar dat zijn ook landen waar überhaupt veel geneesmiddelen worden voorgeschreven."
Dat er te veel antibiotica worden gebruikt in Italië is op elke straathoek wel te zien, zegt correspondent Italië Mastafa Marghadi. "Om de haverklap tref je een apotheker aan, waar Italianen in zeventig procent van de infectiegevallen hun antibiotica mogen ophalen van de dokter. Vaak onnodig. Maar in Zuid-Italië speelt de hygiëne van ziekenhuizen ook een grote rol."
Ook buurland Duitsland worstelt met resistente bacteriën: daar komt de MSRA-bacterie tien keer vaker voor dan in Nederland. Dat is een antibiotica-resistente bacterie die in zeldzame gevallen een bloedvergiftiging, bot-infectie of longontsteking kan veroorzaken.
Gezamenlijk beleid
Hoe komt het dan dat Nederland het zo goed doet op dit gebied? "Dat ligt aan de ogen die je nodig hebt om het te herkennen. Die hebben wij wel en zij niet", vertelt Friedrich. "Wij hebben in bijna alle ziekenhuizen artsen-microbioloog. Zij kunnen herkennen dat mensen de bacterie dragen voordat ze ziek zijn. Dan kun je al actie ondernemen om te voorkomen dat iemand ziek wordt en dat de bacteriën zich verspreiden."
Volgens Friedrich zit het Duitse systeem anders in elkaar. "In Nederland wordt een patiënt opgenomen en wordt er materiaal afgenomen. Duitse ziekenhuizen doen dat veel minder vaak, want ze moeten het naar een ver gelegen laboratorium sturen en dat kost geld en kostbare tijd tot de uitslag." Slechts 10 procent van de Duitse ziekenhuizen hebben volgens Friedrich een eigen microbiologisch laboratorium.
Brand blussen
In Nederland is ook het zorgsysteem restrictiever. "Dat heeft nadelen, soms moet je gewoon wachten op je operatie, maar het helpt ook om onnodige behandeling te voorkomen en vooral helpt het bij de preventie van antibioticaresistentie."
Natuurlijk houden bacteriën zich niet aan landsgrenzen, zegt de hoogleraar. "We hangen zo met elkaar samen dat bacteriën van daar ook hier kunnen komen. De laatste uitbraken die hier zijn ontstaan in onze grensregio kwamen door patiënten die eerder in Duitse ziekenhuizen hebben gelegen."
Gezamenlijk beleid is daarom onmisbaar. "Je kan ook niet denken: vuur in één appartement komt niet bij de buren, omdat er een deur tussen zit. Zo werkt het natuurlijk niet, je moet dáár de brand blussen."
