Personeel spoedeisende hulp LUMC: patiëntenzorg in gevaar

• Anne de Blok

  redacteur NOS op 3

Patiënten op de spoedeisende hulp van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) krijgen door grote drukte vaak niet de zorg die ze nodig hebben. Daardoor ontstaan complicaties en kan zelfs gezondheidsschade bij patiënten optreden.

Dat vertellen artsen en verpleegkundigen anoniem aan Nieuwsuur. Ze spreken van een onhoudbare situatie, omdat met de sluiting van het Bronovo-ziekenhuis op 1 juli extra patiënten in het LUMC worden verwacht.

Dieptepunt volgens spoedartsen is het sterfgeval van een hartpatiënt, afgelopen februari. Door drukte was gespecialiseerd personeel van de spoedeisende hulp niet beschikbaar, werd de toestand van de man niet goed ingeschat en kwam hij een etmaal na opname te overlijden aan een hartstilstand.

Achteraf is niet vast te stellen of de man bij adequate behandeling nog in leven zou zijn, maar de gemaakte fouten bij deze patiënt zijn volgens medewerkers van de spoedeisende hulp het gevolg van structurele overbelasting van het personeel.

Patiënten op de gang

Hoogleraar patiëntveiligheid Jan Klein (TU Delft) bevestigt na lezing van het dossier de conclusie van de medewerkers. Het LUMC concludeert zelf dat er sprake is van een mogelijke calamiteit waarbij nog niet is vastgesteld dat drukte een rol van betekenis heeft gespeeld. Het ziekenhuis meldde dit sterfgeval afgelopen maart daarom bij de Inspectie Gezondheidszorg.

Medewerkers vertellen ook dat patiënten noodgedwongen op de gang liggen. Een patiënt met een hoofdwond verloor tijdens drukte op de spoedeisende hulp (SEH) onopgemerkt zoveel bloed dat hij een bloedtransfusie moest ondergaan. En een 7-jarig jongetje met een ontstoken blinde darm moest 12 uur wachten voor hij op de kinderafdeling terecht kon.

De problemen op de spoedeisende hulp van het LUMC spelen al langere tijd, blijkt uit interne correspondentie tussen personeel, de Ondernemingsraad en de Raad van Bestuur. Vorig jaar maart stuurde het voltallige verpleegkundig personeel een brief aan de OR van het ziekenhuis. Daarin schrijven medewerkers: "De patiëntenzorg, patiëntveiligheid en het welzijn van het verpleegkundig team staat met regelmaat onder grote druk. Via deze brief willen wij onze zorgen uiten met betrekking tot de huidige situatie op de SEH."

Langliggers

Eén van de oorzaken voor de drukte heeft te maken met de moeizame doorstroming van patiënten. Het LUMC hanteert een 4-uursnorm: patiënten worden binnen vier uur ontslagen van de SEH. Ze zijn dan óf hersteld en kunnen naar huis, óf moeten worden opgenomen op een andere afdeling.

Deze norm wordt dagelijks overschreden, zeggen artsen en verpleegkundigen. Door volle ziekenhuisbedden op andere afdelingen blijven patiënten onnodig lang op de spoedeisende hulp liggen. "Een verblijf langer dan 12 uur op de SEH is geen uitzondering", schrijft het personeel aan de OR.

Deze 'langliggers' vragen tijd en aandacht, terwijl er nieuwe patiënten blijven binnenkomen. Zo stroomt de SEH vol en neemt de druk op het personeel toe. Het afdelingshoofd van de spoedeisende hulp slaat bij het bestuur schriftelijk alarm over de situatie: "Deze patiënten, vaak op de gang liggend, krijgen lang niet altijd de aandacht en zorg die nodig is. Ik maak me vrijwel dagelijks zorgen over de kwaliteit en veiligheid voor deze patiënten. (...) Ik duim maar dat het de komende dagen rustig is."

Ties Eikendal is spoedarts in Nijmegen. Hij las het dossier en snapt dat zijn Leidse collega's zich zorgen maken. "Ik denk dat je in dit geval wel kan spreken over extreme drukte, in ieder geval voor het gevoel van de werknemers die daar werken en dat is de belangrijkste graadmeter."

Patiënt centraal

In de afgelopen anderhalf jaar trok het personeel meerdere keren aan de bel. Er worden brieven geschreven aan de OR, het divisiebestuur en de Raad van Bestuur. De strekking is telkens dezelfde: er is een chronisch tekort aan personeel, er is geen tijd om de verplichte bijscholingen te volgen, er doen zich voor patiënten onveilige situaties voor, en incidenten worden minder gemeld.

Het personeel verwijt de leiding van het ziekenhuis dat er weinig gebeurt om de problemen op te lossen. De hoogste spoedarts schrijft afgelopen mei aan de Raad van Bestuur: "We willen u nogmaals met klem verzoeken leiding te nemen, de patiënt centraal te stellen wat betreft de acute zorg en onze zorgen te adresseren."

Hoogleraar Klein noemt de situatie zorgwekkend: "Ik lees over personeelsgebrek, te weinig goed geschoolde medewerkers. Ook patiënten worden steeds complexer." Volgens Klein spelen soortgelijke problemen op meer SEH's, maar zijn ze in het LUMC ernstiger. "Voordat het personeel dit aankaart, bij de OR en de Raad van Bestuur, moet er echt iets aan de hand zijn. Dit is absoluut alarmerend."

Sluiting Bronovo

Bronnen van Nieuwsuur in het Leidse ziekenhuis vrezen dat het aantal incidenten op de spoedeisende hulp zal toenemen. Op 1 juli sluit het Bronovo-ziekenhuis in Den Haag de afdeling spoedeisende hulp. Jaarlijks worden daar duizenden patiënten behandeld. De verwachting is dat een deel daarvan naar het LUMC zal komen.

Het LUMC heeft geen extra personeel aangenomen en geen extra patiëntenkamers ingericht om deze groep patiënten op te vangen. Volgens hoogleraar Klein kan het LUMC deze patiënten er "op geen enkele manier" meer bij hebben. "Dit is absoluut een risico voor de inwoners in de regio", aldus Klein.