Opnieuw is er een groot probleem met het UWV en verkeerd besteed uitkeringsgeld. De uitkeringsinstantie verstrekt ten onrechte uitkeringen aan grote aantallen gevangenen.
Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur. Door problemen in de bedrijfsvoering blijft het UWV bedragen storten op de rekening van veroordeelden nadat die in de cel zijn terechtgekomen. Dit is tegen de wet, die bepaalt dat gedetineerden geen recht hebben op een uitkering.
Nieuwsuur doet al maanden onderzoek naar het UWV. Hieruit kwamen eerder al grote tekortkomingen naar voren. Zo bleek vorig jaar dat grote aantallen Poolse arbeidsmigranten WW krijgen zonder dat ze zijn ontslagen. En afgelopen maart werd duidelijk dat WW'ers die naar Polen verhuizen, uit het zicht van de uitkeringsinstantie verdwijnen.
Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken kondigde naar aanleiding van onze publicaties onderzoeken aan om uit te zoeken wat eraan schort.
RTL Nieuws onthulde in februari dat het UWV 1900 arbeidsongeschikten illegaal een levenslange uitkering toekende om wachtlijsten voor herkeuringen weg te werken. Uit onze naspeuringen komt nu dus naar voren dat er ook van alles mis is met het verstrekken van uitkeringen in het gevangeniswezen. Dit blijkt onder meer uit vertrouwelijke UWV-onderzoeken die wij inzagen.
Tienduizenden euro's
Bij één van die onderzoeken bekijkt het UWV 68 meldingen over gedetineerden in 2017. 36 van hen krijgen ten onrechte een uitkering. Uit een ander onderzoek komt naar voren dat het UWV van een groep van 2200 gedetineerden met een uitkering 550 uitkeringen ten onrechte niet heeft stopgezet.
De totale schade is niet bekend, maar het kan gaan om grote bedragen. Het UWV zelf ontdekt dat er gedetineerden zijn die tijdens hun gevangenschap vele tienduizenden euro's hebben ontvangen aan onder meer WAO en WW.
Wie de cel in gaat verliest voor de duur van de straf het recht op uitkering. De staat voorziet al in het onderhoud van de gedetineerde, is de gedachte. En wie een baan heeft wordt bij een celstraf doorgaans ontslagen en krijgt ook geen salaris doorbetaald.
Verouderde database
Gedetineerden moeten zelf aan het UWV doorgeven dat ze in de cel zitten. Maar de overheid gaat ervan uit dat deze doelgroep dat lang niet altijd netjes doet. Daarom is er een achtervang opgezet: Justitie stuurt van alle nieuwe gevangenen een melding aan het UWV. De uitkeringsinstantie moet controleren welke gevangene een uitkering krijgt, en die vervolgens stopzetten.
Dat gaat vaak fout, blijkt uit documenten die Nieuwsuur in handen heeft: het UWV verwerkt de detentiemeldingen met een sterk verouderde database uit de vorige eeuw, en volgt processen die volgens eigen documentatie "onvoldoende bewaakt" worden. Volgens ICT-expert René Veldwijk, die zelf ook bestanden bouwde voor het UWV, heeft het de instantie een onnodig ingewikkeld systeem opgetuigd: "Dit proces is eenvoudig en goedkoop te automatiseren. Je bespaart dan niet alleen een zak uitkeringsgeld, maar er zijn ook nog eens minder UWV'ers nodig."
Honderden fouten
In sommige gevallen ontdekt het UWV de misser en vordert dan het te veel betaalde bedrag terug van de gedetineerde. Een veroordeelde drugsdealer moest bijvoorbeeld 102.000 euro terugbetalen aan te veel ontvangen WAO. Volgens zijn advocaat Tineke Klijnstra uit Amsterdam doet hij er bijna vijftig jaar over om het bedrag terug te betalen.
Bovendien leveren dit soort terugvorderingen veel rechtszaken op, volgens Klijnstra. "Het betekent ongelooflijk veel gedoe, grote financiële en administratieve lasten. Als het UWV dit gewoon goed had geregeld was er niets aan de hand geweest."
Een cliënt van de Rotterdamse advocaat Rasim Kücükünal uit Rotterdam maakte iets vergelijkbaars mee. Na 19 maanden cel moest die 24.000 euro terugbetalen. Kücükünal vindt dat onterecht: "Mijn cliënt stond nota bene ingeschreven op het adres van de gevangenis. Het UWV kon weten dat hij vastzat. Ze stapelen daar fout op fout en mijn cliënt moet daar nu voor opdraaien."
Geen oplossing
Opnieuw komt nu via de media naar buiten dat het UWV het niet lukt om een eenvoudige taak met detentiemeldingen op een goede manier uit te voeren. Medewerkers deden de afgelopen jaren ten minste vijf onderzoeken naar de problematiek. Ook de Raad van Bestuur is op de hoogte. Maar tot een oplossing is het nog niet gekomen.
Een woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken laat weten dat minister Koolmees niet op de hoogte is van de problemen. Het ministerie gaat nu met het UWV in gesprek om erachter te komen wat er precies aan de hand is. Vorig jaar bleek dat de minister niet goed geïnformeerd was over de WW-fraude. Hij beloofde toen beterschap aan de Tweede Kamer.
