"De overheid kan ouders met onzekere banen financieel tegemoetkomen, iets doen aan hoge woonlasten en de kinderopvang gratis maken." Dit zijn maatregelen die hoogleraar sociale demografie Jan Latten noemt om het voor stellen met een kinderwens gemakkelijker te maken daadwerkelijk een gezin te starten.
Want de overheid zou jonge mensen actiever kunnen helpen hun volgende stap in het leven te zetten, vindt Latten. "Ik vind dat de overheid moet nadenken: houden omstandigheden mensen af van kinderen, die wel kinderen willen?"
(Te) weinig baby's
Vandaag kwam het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) met nieuwe cijfers: er overleden afgelopen kwartaal meer mensen (40,5 duizend) dan er werden geboren (39,7 duizend). Dit is niet voor het eerst. Sinds 2015 waren er meerdere kwartalen waarin er sprake was van een negatieve natuurlijke aanwas, zoals het CBS het noemt.
Dat zal in de toekomst steeds vaker voorkomen, aangezien het aantal geboortes al decennia onder het niveau ligt waarop de huidige bevolkingsgrootte kan worden behouden, circa 2,1 kinderen per vrouw.
Voor een deel wordt de lage natuurlijke aanwas gecompenseerd door immigratie, waardoor de bevolking jaarlijks toch nog met enkele tienduizenden toeneemt. Toch is er stevige discussie of migranten dé oplossing zijn om bijvoorbeeld voldoende arbeidskrachten te houden.
In de politiek wil bijvoorbeeld D66 dat er veel meer arbeidsmigranten uit Oost-Europa naar Nederland worden gehaald, jaarlijks zeker 50.000. Hoogleraar Latten ziet dat niet zitten. "Migratie lost misschien een deel van het probleem op de arbeidsmarkt op, maar zorgt ook voor nieuwe problemen , zoals het toch al nijpende woningtekort. Er moet ook aandacht zijn voor de inwoners die er al zijn, er zijn niet voor niets landsgrenzen."
Latten pleit liever voor de eerder genoemde maatregelen om ouders die kinderen willen, in die wens te stimuleren. "De overheid zegt, 'of mensen kinderen willen is een privé-kwestie'. Dat is zo maar wanneer mensen gefrustreerd raken door gevolgen van overheidsbeleid en daardoor hun kinderwens uitstellen of niet kunnen realiseren, zou je daar wat aan moeten doen."
"Vaak heeft overheidsbeleid een onbedoeld bij-effect, zoals het beleid inzake flexwerk. Stellen hebben wel een kinderwens, maar durven het financieel dan misschien niet aan."
Babybonus
In steeds meer Europese landen gaan de overheden nog een stuk verder om ouders aan te moedigen kinderen te nemen. In Hongarije krijgt een vrouw die voor haar veertigste trouwt, sinds kort een gesubsidieerde lening van dertigduizend euro. Krijgt die vrouw een derde kind, wordt de lening kwijtgescholden. Bij een vierde kind hoeft de vrouw nooit meer inkomstenbelasting te betalen.
In Italië krijgen jonge gezinnen maandelijks een 'babybonus' van tachtig euro. De regering wil gezinnen met een derde kind een stuk land geven.
Moet Nederland ook dit soort maatregelen overwegen? Latten vindt dat te ver gaan. "Ik ben er zelfs op tegen, dat een kind wordt geboren omdat de moeder dan geld krijgt. Nee, je moet mensen die al een kinderwens hebben tegemoetkomen zodat ze die wens kunnen vervullen en hun kinderen verantwoord kunnen grootbrengen."
