Het gaat goed met de dochter van Nico Molenaar. Sinds ze in de gesloten jeugdzorgplusinstelling Transferium in Heerhugowaard zit, is ze met sprongen vooruitgegaan. Toch is haar toekomst hoogst onzeker. Vanaf volgend jaar is de zorg namelijk bij een nieuwe aanbieder ondergebracht.
De rechter bepaalde gisteren dat de aanbesteding ervan correct is gelopen. Molenaar maakt zich nu grote zorgen. "Mijn dochter kan niet omgaan met deze verandering, dat trekt ze psychisch niet. Het is echt van levensbelang dat zij haar behandeling op dezelfde plek en met dezelfde behandelaren kan voortzetten."
Eerder spraken we ook al met Molenaar over de situatie van zijn zeer suïcidale dochter. Ze kwam na vele omzwervingen in de zorg in Heerhugowaard terecht. "Ze zit hier nu honderd dagen en in die tijd is ze echt een stuk stabieler geworden", zegt hij nu. "Ze mag absoluut niet weg hier."
'Dit hadden we niet verwacht'
Transferium had een rechtszaak aangespannen tegen achttien gemeenten in Noord-Holland. De instelling maakte bezwaar tegen de openbare aanbesteding, maar de rechter heeft de vordering dus afgewezen. Daardoor komt de zorg definitief terecht bij zorgaanbieder Horizon uit Rotterdam.
Een forse tegenvaller, zegt Transferium-directeur Vrank Post. "We hadden het niet verwacht. We hadden gedacht dat er meer aandacht zou zijn voor de zorgvraag van de jongeren en onze kwaliteit van zorg. Maar de rechter heeft voornamelijk gekeken naar de procedure van de aanbesteding."
De instelling gaat morgen in gesprek met de gemeente Heerhugowaard over hoe de zorg aan de jongeren, die vaak heel kwetsbaar zijn, zo goed mogelijk kan worden voortgezet. "Dat betekent dat je zo min mogelijk met die jongeren moet gaan schuiven. Maar dat gaat wel een hoop geld kosten."
Jongeren en hun ouders schieten hier niks mee op. En je vernietigt kennis en kapitaal.
Het gevaar bestaat dat het personeel van de instelling vertrekt. "We proberen er alles aan te doen om dat te voorkomen. De gemeente zou bijvoorbeeld een blijfpremie kunnen betalen", zegt Post. "Zodat de structuur van de behandelingen overeind blijft en de begeleiders voor de kinderen hetzelfde blijven."
Wat hem betreft gaat de openbare aanbesteding van de jeugdzorg vandaag al van tafel. "Dit soort hoog specialistische zorg zou je niet moeten aanbesteden. De jongeren en hun ouders schieten er niks mee op. Daarnaast is het ook een vernietiging van opgebouwde kennis en kapitaal, omdat er een gebouw leeg komt te staan."
Ook in Den Haag groeit het verzet tegen het aanbesteden van complexe zorg. SGP en GroenLinks willen gemeenten meer vrijheid geven bij de inkoop ervan. De partijen vinden dat Nederland op dit moment de Europese regels te strikt naleeft. Ze willen jeugdzorg en Wmo-hulp uitzonderen van aanbestedingen.
Volgens GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet zijn de ouders heel tevreden over de zorg die Transferium levert. "Hun kinderen hadden vaak een hele zwerftocht achter de rug en waren eindelijk op hun plek. En nu moet dat weer veranderd worden vanwege die aanbesteding. Dat is niet uit te leggen."
Hoop op brede steun
SGP en GroenLinks hebben daarom gisteren een initiatiefwet ingediend. "Wij willen dat die Europese aanbesteding niet meer verplicht is in het sociale domein. Als het gaat om een viaduct of een stuk asfalt is dat prima, maar niet als het gaat om jeugdzorg of Wmo", zegt Van der Staaij.
Hij benadrukt dat het niet gaat om een verbod. "Gemeenten kunnen er natuurlijk altijd voor kiezen om de zorg aan te besteden als dat volgens hen de zaak ten goede komt. Het gaat er alleen om dat het geen verplichting meer is."
Volgens Ellemeet krijgt het voorstel van GroenLinks en SGP steun van gemeenten, zorgverleners en patiëntenorganisaties. "We zijn ook hoopvol gestemd dat we brede steun zullen krijgen vanuit de Tweede Kamer. Ook daar zijn zorgen over hoe de aanbestedingen nu uitpakken."
Keuzevrijheid
Niels Eunk (Universteit Twente/Universiteit Utrecht) promoveert binnenkort op publieke inkoop en aanbestedingsrecht. "Gemeenten kunnen kiezen of ze een aanbesteding uitschrijven of niet. Als ze basisvoorwaarden formuleren kunnen alle partijen die daaraan voldoen gewoon meedoen. Als een gemeente "de beste" partij wil, dan is er sprake van een wedstrijd en dan moet er een aanbesteding worden uitgeschreven."
Advocaat Tim Robbe houdt zich bezig met aanbestedingen binnen het sociaal domein. "Gemeenten die geen keuzevrijheid willen geven aan inwoners, die moeten aanbesteden. En die klagen. Dus gemeenten die geen keuzevrijheid willen, willen de wet aangepast zien. En GroenLinks en de SGP laten zich nu voor dat karretje spannen."
