Het is nog nergens in Nederland vertoond, maar in de gemeente Tubbergen experimenteren ze met een nieuwe vorm van democratie. Niet de politici maar de burgers zijn er de baas. De inwoners van negen dorpen hebben hun wensen voor de toekomst verzameld, de gemeente wil er aan zoveel mogelijk uitvoering geven. "We voelen ons gehoord", zegt een inwoner.
"Het is hartstikke nieuw", zegt de burgemeester van het Twentse Tubbergen, Wilmien Haverkamp. "Nergens eerder vertoond en dus best wel experimenteel." De gemeente voerde gesprekken met burgers en organisaties en daar zijn de toekomstplannen een resultaat van. "Een verfrissende aanpak, die de burger veel meer betrekt bij de politiek", vinden de meeste inwoners.
Politieke spel
De aanpak in Tubbergen is een voorbeeld voor Code Oranje, een samenwerkingsverband van enkele honderden bestuurders, ondernemers, wetenschappers en actieve burgers. De beweging vindt dat Nederland zonder politieke partijen veel beter af is. Voor nu is het voor de beweging nog vooral een kwestie van veel vergaderen in kleine zaaltjes. Over de juridische structuur, de financiën, de statuten en plannen maken voor de toekomst.
Aan tafel zitten mensen met ervaring in het lokale bestuur. Als raadslid, wethouder of burgemeester. Allemaal vinden ze dat de democratie op de schop moet. "De Haagse politiek is in zichzelf gekeerd", zegt Bert Blase, de burgemeester van Heerhugowaard (Noord-Holland). Hij is de initiatiefnemer van Code Oranje.
We willen een politieke agenda die ontstaat vanuit de samenleving en niet andersom.
"Den Haag is bezig met het politieke spel en niet met wat de samenleving vraagt en nodig heeft. We hebben nu echt iets anders nodig." Als voorbeelden noemt hij burgerinitiatieven als de burgerjury in Rotterdam, de burgerbegroting van Breda, de wijkcoöperatie van Groningen en de aanpak van Tubbergen.
"Die initiatieven willen we landelijk maken. Zodat we een open formatieproces krijgen en een burgerjury voor actuele vraagstukken. Een politieke agenda die ontstaat vanuit de samenleving en niet andersom."
Met de wensen van de burgers van Tubbergen is inmiddels een maatschappelijk akkoord opgesteld. In de hal van het stadhuis zijn alle plannen te zien. Onder de inwoners heerst grote tevredenheid.
"Burgers weten waaraan behoefte is. Hierdoor ontstaat draagvlak waardoor mensen ook beter begrijpen dat niet altijd alles gaat zoals gewenst", zegt een inwoner, die niet het gevoel heeft dat de huidige volksvertegenwoordigers het volk nog vertegenwoordigen. "Het is allemaal top-down, feodaal. Politieke partijen maken een uitgeputte indruk."
Hoe het experiment in Tubbergen op lange termijn uitpakt, weet niemand. Want zijn burgers ook in staat impopulaire maatregelen te nemen? Burgemeester Blase: "Ik merk dagelijks hoe goed burgers in staat zijn om voor hun eigen belang maar ook het belang van de buren en het algemeen belang op te komen. Dus ja, burgers kunnen dat. Want ze willen niet altijd gelijk krijgen, ze willen serieus genomen worden."
